Stav Vlade Republike Srpske u vezi sa odlukom Ustavnog suda BiH u vezi sa 9. januarom Danom Republike Srpske prenosimo u cijelosti:
USTAVNI SUD MORA BITI REFORMISAN DA BI SE VRATILA VLADAVINA PRAVA
Odluka Ustavnog suda BiH, prema kojoj je Republici Srpskoj zabranjeno da slavi dan svog osnivanja, naglašava ozbiljnu potrebu za reformisanjem Ustavnog suda sa ciljem vraćanja vladavine prava i povjerenja izmeđi konstitutivnih naroda BiH.
I ovaj put je troje stranih sudija stalo uz dvojicu bošnjačkih sudija i nadglasale većinu sudija iz BiH /dva Srbina i dva Hrvata/ na političkim, a ne pravnim osnovama u predmetu koji nisu pokrenuli navodno oštećeni građani, nego jedan od razdornički najnastrojenih i najmoćnijih bošnjačkih političara. Nažalost, ovo nije izolovan incident, nego nastavak dugogodišnjeg obrasca ponašanja Suda kao političkog instrumenta bošnjačkih stranaka i visokog predstavnika. Vrijeme je da se okonča učešće stranih sudija u Sudu, što je, prema Ustavu BiH, trebalo da se desi prije 15 godina.
NEODRŽIVA ODLUKA
Trojica stranih i dvojica bošnjačkih sudija smatraju da obilježavanje 9. januara, dana osnivanja Republike Srpske, kao javnog praznika predstavlja diskriminaciju pripadnika nesrpskih naroda.
Osnova za odluku Ustavnog suda o Danu Republike pravno je neodrživa. Sud nije objavio svoju odluku, nego je samo izdao naredbu kojom zabranjuje Republici Srpskoj da dan svog osnivanja obilježava kao državni praznik. Iako Sud nije dao potpuno obrazloženje, u medijskim izvještajima navodi se da navodi o diskciminaciji počivaju na činjenici da je 9. januar, pored toga što je dan osnivanja Republike Srpske, prema srpskom pravoslavnom kalendaru istovremeno i dan Svetog Stefana. Takvo obrazloženje ignorisalo bi relevantan zakon i praksu gotovo svih evropskih država.
Prvo – Dan Republike nije vjerski praznik. Taj dan obilježava se osnivanje Republike Srpske, a ne Sveti Stefan. Činjenica da je Republika Srpska osnovana dana 9. januara, kada se slavi i Sveti Stefan, predstavlja slučajnost i nema značaja. Svakog dana u godini slavi se najmanje jedan svetac. Praznovanje Svetog Stefana je samo jedan od nekoliko svetkovina i nije državni praznik u Srbiji.
Štaviše, čak i da je Dan Republike zaista vjerski praznik, teško da bi ga to kvalifikovalo kao protivpravnu diskriminaciju. Ako bi se hrišćanski praznici smatrali diskriminatornim, većina državnih praznika u Evropi bila bi izbrisana sa kalendara. Božić je, na primjer, državni praznik u sve i jednoj evropskoj državi. Dan Svetog Stefana obilježava se kao državni praznik u najmanje 22 evropske zemlje, pod nazivom Dan Svetog Stefana, Dan darovanja ili Drugi dan po Božiću. Austrija, rodna zemlja visokog predstavnika Valentina Incka, obilježava ništa manje nego deset hrišćanskih svetkovina kao državni praznik, uključujući dan Svetog Stefana.
Trojica stranih sudija Ustavnog suda, koji su glasali za zabranu Dana Republike, dolaze iz evropskih zemalja u kojima se nekoliko hrišćanskih praznika obilježava kao državni praznik, navodi se u saopštenju.
Na primjer – rodna pokrajina sudije Konstance Grever iz Njemačke, Baden-Baden-Virtemberg, obilježava devet hrišćanskih svetkovina kao državne praznike, uključujući Dan Svetog Stefana. Njemačka, kao i većina evropskih država, ne obilježava kao državni praznik važne praznike islamske i drugih nehrišćanskih vjeroispovijesti. Shvatanje da su vjerski praznici diskriminatorni nema uporište u evropskom pravu. U jednoj studiji Evropskog parlamenta iz 2013. Godine navedeno je: “Nekoliko ustavnih sudova, razmatrajući navodno diskriminatorni karakter propisa kojima se nedjelja i najvažnije svetkovine hrišćanstva proglašavaju državnim praznicima, odbacili su ove predmete smatrajući da izbor zakonodavca kao takav nije neracionalan s obzirom na vjersku i istorijsku tradiciju društva i činjenicu da su ovi praznici, vremenom, poprimili sekularno značenje”.
DUGOGODIŠNJI POLITIČKI OBRAZAC DJELOVANJA USTAVNOG SUDA
Odluka o Danu Republike nije samo najnovija manifestacija spremnosti Ustavnog suda da rutinski ovjerava program bošnjačkih stranaka i OHR-a, uz zanemarivanje Ustava BiH i relevantnog evropskog presedana. Nekadašnji strani sudija Ustavnog suda BiH, austrijski profesor Jozef Marko, priznao je da postoji “prećutan dogovor između Suda i visokog predstavnika da Sud… uvijek potvrđuje meritum njegovih zakona…”. I zaista, uplitanje visokog predstavnika u rad Suda postalo je jasno u njegovoj odluci iz marta 2007. godine u kojoj kaže da Sud ne smije osporavati njegove odluke. Sasvim nedavno, u oktobru 2015. godine, visoki predstavnik otišao je tako daleko da je proglasio sebe, a ne Sud, vrhovnim tumačem Ustava.
Odluka o Danu Republike je i najnoviji primjer često primjenjivanog obrasca prema kom trojica stranih sudija staju uz dvojicu bošnjačkih sudija i nadglasavaju srpske i hrvatske sudije. Upravo zbog toga, mnogim od najbitnijih odluka suda usprotivila su se četvorica državljana BiH koja služe u Sudu, a podržala su ih samo dvojica.
Na primjer – zakon o osnivanju Suda BiH, koji je oktroisao visoki predstavnik, uprkos tome što je suprotan Ustavu BiH, podržala su trojica stranih sudija i dvojica bošnjačkih sudija, nadglasavši četvoricu srpskih i hrvatskih sudija. Ove sedmice, visoki predstavnik je javno branio ulogu stranih sudija u Ustavnom sudu, što ne iznenađuje s obzirom na njihovu servilnost njegovoj kancelariji.
ŠANSA ZA REFORMU
Krajnje je neuobičajeno da lica koja nisu državljani jedne zemlje obavljaju sudijsku funkciju u najvišem sudu jedne suverene države. Još je neobičnije to što njih imenuje strani sud bez ikakvih uslova u pogledu saglasnosti od strane funkcionera te suverene države. Ustav BiH to prepoznaje, te trojicu stranih sudija predviđa samo kao prelaznu mjeru. Ustav daje ovlašćenje Parlamentarnoj skupštini da donese novi zakon kojim bi strane sudije bile zamijenjene nakon isteka petogodišnjeg perioda od dana njihovog prvog imenovanja.
Kontinuirano prisustvo stranih sudija 20 godina nakon Dejtonskog sporazuma nespojivo je sa suverenitetom BiH koji je garantovan Dejtonom. Nijedna suverena država na svijetu nema mjesta u ustavnom sudu koja su rezervisana za strane sudije. Domaća i međunarodna podrška ovoj ekscentričnoj praksi, u stepenu kom postoji, nespojiva je sa vladavinom prava i demokratskom vladavinom.
To je loše zamaskiran nastavak stranog intervenisanja u unutrašnje poslove BiH kao podrške politikama bošnjačkih stranaka koje diskriminišu srpske i hrvatske zajednice na načine koji su zabranjeni Dejtonskim sporazumom i Ustavom BiH.
(RTRS)