U Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Republike Srpske predstavljena je monografija “Božidar Vuković: Između istorije i imaginacije”, koju je priredio Miroslav A. Lazić, posvećena životu i djelu, pioniru srpskog štamparstva.
Knjigu su publici predstavili autor djela dr Miroslav A. Lazić, naučni saradnik Instituta za srpski jezik SANU, prof. dr Mirjana Arežina, redovni profesor Filološkog fakulteta u Banjaluci, dr Vladan Trijić, načelnik Odeljenja za arheografiju NB Srbije, dr Žarko Vojnović, načelnik Odeljenja za bibliografiju NB Srbije i mr Vanja Šmulja, koordinator Odjeljenja biblioteka cjelina i legata u NUBRS, iznoseći motive za nastanak ovog kapitalnog djela posvećenog životu i djelu jednog od velikana srpske pismenosti i čuvara književnosti.
Rodom iz Podgorice Božidar Vuković je, kako u stručnoj tako i u široj kulturnoj javnosti, poznat prije svega kao osnivač najznačajnije srpske štamparije u Veneciji, u kojoj je, podstaknut patriotskim i vjerskim motivima, u prvoj polovini 16. vijeka štampao veći broj srpskoslovenskih ćiriličkih knjiga bogoslužbenog sadržaja.
Miroslav Lazić je istakao da je pozadina djelovanja Vukovića daleko složenija nego što se to pretpostavljalo, otkrićem novih detalja iz njegova života.
– Uprkos tome što je u inostranoj naučnoj literaturi tokom 19. i prve polovine 20. veka publikovan značajan broj arhivskih i drugih izvora, predstava o Vukoviću kao štamparu, uobličena još u ranoj istoriografiji početkom 19. stoleća, dugo nije bila dovođena u pitanje. Uzrok tome leži pre svega u činjenici što se dugo nije znalo da je u Veneciji Božidar Vuković bio poznat pod pseudonimom Dionizio dela Vekija. Pronalazak testamenata Božidara Vukovića i njegovog brata Nikole, kao i većeg broja drugih raznorodnih izvora, uz kritički pristup u njihovom tumačenju, omogućio je rekonstrukciju realnog istorijskog lika i razdvajanja istorijskih činjenica od mnogobrojnih naknadno stvorenih ideoloških i drugih konstrukcija – rekao je Lazić.
Po autorovim riječima došao je do znatno složenije predstave o Vukoviću kao veletrgovcu sa razgranatom trgovačkom mrežom od Londona do Carigrada i suvlasniku trgovačke radnje na Rijaltu, poslovnom i komercijalnom centru Venecije, upravitelju Grčkog bratstva u Veneciji, rukovodiocu obavještajne mreže rimsko-njemačkog cara Karla Petog na prostoru jugoistočne Evrope, za šta je od carskog dvora dobio i potvrdu plemićkog dostojanstva…
Mirjana Arežina je istakla da se u knjizi “Božidar Vuković između istorije i imaginacije” rasvjetljavaju različiti aspekti ličnosti Božidara Vukovića.
– Ova interdisciplinarna studija predstavlja važan doprinos istraživanju ranog srpskog štamparstva. U knjizi je Božidar Vuković osvijetljen po onome po čemu je najpoznatiji, kao štampar ćiriličkih knjiga u Veneciji. Međutim, prikazani su i drugi aspekti njegovog javnog djelovanja kao trgovca, priložnika, administratora, obavještajca i pokretača oslobodilačkih poduhvata. Pouzdan u tumačenjima autor je istraživao do kraja svaku podtemu kojom se bavio, a tiče se života i rada Božidara Vukovića. Dosljedan u ozbiljnosti arhivski potvrđuje svaki izneseni stav – rekla je Arežina.
Vladan Trijić je pomenuo i zanimljiv i kvalitetan ilustrativni materijal, koji doprinosi boljem razumijevanju sadržaja knjige, štampane u vrlo kvalitetnom grafičkom izdanju.
– Lazić je postao u naučnim krugovima kao savesni proučavalac određenih fenomena na osnovu sve raspoložive izvorne građe koju sagledava naspram široko postavljene teorijske i kontekstualne pozadine. Kako Vukovićevu ličnost i delatnost već dva veka prati poražavajući višak hipoteza i manjak pouzdanih činjenica, kao i neumerena veličanja i svesne zloupotrebe, autor se prihvatio zadatka da prvi put na jednom mestu prikupi i analizira sve raspoložive istorijske izvore o njemu i ukrsti ih da bi bila iskristalisana slika bliža istini – rekao je Trijić.
Dr Žarko Vojnović, bibliograf savjetnik i načelnik Odeljenja za bibliografiju Narodne biblioteke Srbije, rekao je da za svoju osnovu ova knjiga ima izdavačko-štamparsku delatnost Božidara Vukovića, ali da se autor nije želeo zadržati na koloseku koji su već postavili raniji izdavači. Njegov pristup je sasvim drugačiji, fenomenološki, onakav kakav zahteva moderna nauka, a uz to je i istraživanje ustrojeno interdisciplinarno.
Knjiga je pored Univerziteta Ka Foskari u Veneciji predstavljena i u Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu, a nakon Banjaluke planirane su promocije i u Crnoj Gori u Nikšiću i Podgorici.
Priznanje
Ovom monografijom Miroslav Lazić je dao ogroman doprinos rekonstrukciji Vukovićevog realnog istorijskog lika. Vanja Šmulja ističe da sâm naslov knjige odaje pristup u kojem su najznačajnija polazišta istorijski izvori.
– Kritički pristup u tumačenju ovih izvora i ustanovljavanje jedne nove, složenije i sveobuhvatnije predstave o Božidaru Vukoviću donijeli su autoru nagradu “Stojan Novaković” za najbolju knjigu objavljenu u 2023. godini – rekla je Šmulja.
Glassrpske.com (Foto: GS)