Sutra se navršava 18 godina od NATO agresije i bombardovanja nekadašnje SR Jugoslavije, a za žrtve, među kojima je bio veliki broj civila i djece, kao i za razaranje civilnih objekata, do danas nije niko odgovarao niti je pokrenuto pitanje ratne odštete.
Jedino izvinjenje stiglo je prošle i pretprošle godine od generalnog sekretara NATO-a Jensa Stoltenberga, koji je rekao da žali zbog nevinih žrtava u bombardovanju Srbije 1999. godine, ali se nije izvinio za NATO agresiju.
Tadašnja SR Jugoslavija, koju su činile Srbija i Crna Gora, napadnuta je pod izgovorom da je krivac za neuspjeh pregovora u Rambujeu i Parizu o budućem statusu Autonomne Pokrajine Kosova i Metohije, a po prvi put u istoriji jedna suverena država bombardovana je bez odobrenja Savjeta bezbjednosti UN.
Konkretan povod za početak bombardovanja bila je pogibija 45 kosovskih Albanaca u selu Račak, za koje su predstavnici Zapada tvrdili da su civili, a tadašnje beogradske vlasti da je riječ o pripadnicima terorističke bande stradalim u oružanim borbama sa snagama bezbjednosti.
Nakon što je Skupština Srbije potvrdila da ne prihvata odluku o prisustvu stranih trupa na svojoj teritoriji i predložila da snage UN nadgledaju mirovno rješenje sukoba na Kosovu, NATO je 24. marta 1999. godine u 19.45 časova započeo vazdušne udare krstarećim raketama i avijacijom, na više mjesta u Srbiji i Crnoj Gori.
Devetnaest zemalja Alijanse počelo je bombardovanje sa brodova u Jadranu, te iz četiri vazduhoplovne baze u Italiji, podržane strateškim bombarderima koji su poletjeli iz baza u Zapadnoj Evropi, a kasnije i iz SAD.
Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 sedmica napada bar nekoliko puta nije našao na meti snaga NATO-a, a tokom bombardovanja izvršeno je 2.300 vazdušnih udara na 995 objekata širom zemlje, dok je 1.150 borbenih aviona lansiralo blizu 420.000 projektila ukupne mase 22.000 tona.
NATO je lansirao 20.000 velikih projektila, među kojima 1.300 krstarećih raketa na vojne i civilne ciljeve, a izručio je i 37.000 kasetnih bombi sa 350.000 kasetnih potprojektila.
Korištene su grafitne bombe, kao i municija sa osiromašenim uranijomom, što je izazvalo enormno povećanje broja oboljelih od tumora.
Tokom bombardovanja koje je trajalo 78 dana, odnosno do 10. juna 1999. godine ubijeno je najmanje 2.500 lica, a više od 12.500 ranjeno.
Poginulo je ili nestalo ukupno 1.008 pripadnika vojske i policije, teže i lakše je ranjeno oko 6.000 civila, među njima 2.700 djece, ranjena su 5.173 vojnika i policajca, a desetak osoba i dalje se vodi kao nestalo.
NATO avijacija uništila je oko 50 odsto proizvodnih kapaciteta SR Jugoslavije, a prvi put u istoriji ratovanja bombardovana je jedna medijska kuća – Radio-televizija Srbije, kada je poginulo 16 radnika te kuće.
Bombardovanje zgrade RTS-a u centru Beograda međunarodna organizacija za zaštitu ljudskih prava “Amnesti internešnel” ocijenila je kao namjeran napad na civilni objekat i ratni zločin, za koji niko nije odgovarao.
Osim ljudskih žrtava, povećanog broja malignih oboljenja, uništene životne sredine, materijalna šteta uzrokovana NATO bombardovanjem procjenjuje se na više od 30 milijardi dolara.
U oružanom sukobu sa nemjerljivo nadmoćnijim neprijateljem srpska protivvazdužna odbrana uspjela je da obori dva NATO aviona – lovac “F16” i američki “nevidljivi” avion “F-117”, kao i da zarobi tri neprijateljska vojnika. Ratni gubici NATO-a u ljudstvu i tehnici nikada nisu zvanično objelodanjeni.
Nakon povlačenja snaga Vojske Jugoslavije ispostavilo se da je učinak NATO-a bio svega 14 uništenih tenkova, 17 oklopnih transportera i 20 artiljerijskih oruđa Vojske Jugoslavije.
Nakon više diplomatskih pritisaka, bombardovanje je okončano potpisivanjem Vojnotehničkog sporazuma u Kumanovu 9. juna 1999. godine, da bi tri dana potom počelo povlačenje snaga SR Jugoslavije sa Kosova i Metohije i razmještanje međunarodnih snaga, a potom i donošenje Rezolucije UN 1244 o Kosovu.
Od tada je sa prostora Kosova i Metohije, u više organizovanih pojedinačnih i masovnijih nasilnih akcija Albanaca, protjerano više od 200.000 Srba, kojima se i dalje ne dozvoljava značajniji povratak, a česti su napadi na preostale Srbe.
SR Jugoslavija je 24. aprila 1999. godine Međunarodnom sudu pravde u Hagu podnijela tužbu protiv osam država članica NATO-a za prekomjernu upotrebu sile i genocid prilikom bombardovanja 1999. godine.
Ova tužba je odbijena 2004. godine, uz obrazloženje da Sud nije nadležan, jer SR Jugoslavija u trenutku podnošenja tužbe nije bila članica UN.
Tužba je bila podnesena protiv SAD, Španije, Velike Britanije, Francuske, Belgije, Njemačke, Holandije, Portugala, Italije i Kanade.
Izvor: SRNA