Generali Vermahta koji su uspjeli preživjeti Drugi svjetski rat, a da nisu obješeni zbog ratnih zločina, posvetili su ostatak života pisanju memoara osmišljenih da objasne razloge njihovog poraza.
Ovi memoari su prilično monotoni i predstavljaju pokušaj da se dokaže da je “sjajni Vermaht uništen isključivo ruskom zimom i ludakom Hitlerom, koji je donosio samoubilačke odluke”.
Jedan od najboljih njemačkih vojskovođa nije morao tražiti izgovore. Ervin Romel, koji je zaslužio poštovanje i priznanje od samog Vinstona Čerčila, nije doživio poraz Njemačke, ali je postao žrtva režima kojem je vjerno služio.
Rođen je 15. novembra 1891. u Hajdenhajmu. Njegov otac je bio jednostavan učitelj, koji je, međutim, uspio u svom privatnom životu, oženivši se kćerkom bivšeg predsjednika vlade Virtemberga, kraljevine koja je bila dio Njemačkog carstva.
Ervin je imao dva brata i jednu sestru. Karl Romel je postao uspješan zubar, a Gerhard Romel je postao poznati operski pjevač. Ervinova sestra Helen, s kojom je bio veoma blizak, postala je profesorica umjetnosti i zanata.
Ervin je odrastao kao svrsishodan, ambiciozan i tvrdoglav. Istina, nije mogao insistirati na svom snu da postane inženjer aviona – njegov otac, jednako tvrdoglav čovjek, odbio je tu ideju.
Ervin je imao izbor – ili će postati učitelj, kao njegov otac, ili vojnik. On je izabrao vojnu karijeru.
Godine 1912. Ervin Romel, diplomac vojne škole u Dancigu, dobio je čin poručnika. Ali umjesto o vojnoj karijeri, mladi oficir je počeo razmišljati o braku. Zaljubio se u 20-godišnju Valburgu Štemer. Problem je bio u tome što je, prema zakonima Njemačkog carstva, oficir prilikom sklapanja braka morao platiti depozit od 10.000 maraka. Ervin nije imao toliki novac.
Vijest o aferi naljutila je oca, koji je tražio da njegov sin izbaci gluposti iz glave. Ali Ervin je pokazao karakter odbijajući očev zahtjev. Otac, koji je ubrzo umro, nikada nije saznao da je Ervinova voljena u to vrijeme već bila trudna.
Brak između mladih nikada nije sklopljen i oni su se rastali, a Romel je pronašao utjehu u svojoj vojnoj karijeri.
Mladi heroj
Tokom Prvog svjetskog rata mladi oficir je pokazao svoju najbolju stranu. Tokom prve bitke na Marni u avgustu 1914, Romel, koji je sa tri vojnika izviđao selo pod kontrolom neprijatelja, naišao je na odred od dva tuceta Francuza koji nisu mogli da otkriju Nijemce zbog guste magle, a onda je Romel naredio da se otvori vatra na njih. Cijeli Romelov vod se približio mjestu vatrenog okršaja koji je uslijedio, a Nijemci su brzim napadom zauzeli selo.
Romel se kasnije borio u alpskom bataljonu, stacioniranom u planinskom području na granici sa Italijom. Tokom bitaka na planini Kaporeto, Romel je zauzeo važne strateške položaje, primoravši na predaju nadmoćne italijanske snage. Tom prilikom zarobljeno je i dosta oružja. Za ovaj hrabri manevar, mladi oficir je dobio najviše njemačko vojno priznanje – Orden Pour le Merite.
Rat, neuspješan za Njemačku, pokazao se kao uspješan period za Romela. Više puta je nagrađivan, unaprijeđen je u čin kapetana, a 1916. je konačno uspio u svom privatnom životu, oženivši se Luci Molen, s kojom je do tada imao dugu aferu.
Nakon poraza Njemačke, Romel je ostao u vojnoj službi. Vremenom je došao do pozicije komandanta pješadijskog puka, predavao u vojnim školama i objavio knjigu “Pješadija napreduje”.
Romelova knjiga postala je veoma popularna među vojskom, a pažnju je na nju skrenuo i Adolf Hitler, koji je došao na vlast u Njemačkoj 1933. godine. Romel je postavljen za komandanta Firerovog gardijskog bataljona.
Godine 1938. pukovnik Romel je postao načelnik Terezijanske vojne akademije.
Uoči Drugog svjetskog rata, Romel je bio jedan od vojnih ljudi koji su uživali Hitlerovo posebno povjerenje. Šest dana prije invazije na Poljsku, Ervin Romel je postao komandant Firerovog štaba.
Romel je napustio ovu dužnost u činu general-majora u februaru 1940. godine, postavši komandant 7. Pancer divizije. Na ovoj poziciji je direktno učestvovao u porazu Francuske, za šta je odlikovan Viteškim krstom.
Misija u Africi
Početkom 1941. Hitler je bio primoran da spasi svog saveznika Benita Musolinija od potpune vojne katastrofe. Italijanska vojska, koja se borila u sjevernoj Africi protiv britanskih snaga, bila je na ivici potpunog poraza. Britansko napredovanje prouzrokovalo je da su u roku od dva mjeseca Italijani vraćeni više od 600 milja i pretrpjeli 130.000 žrtava.
Musolini je molio za pomoć, a Hitler je poslao generala Romela, koji je u februaru 1941. imenovan za komandanta Afričkog korpusa, da spasi situaciju.
Prebacivanje snaga, međutim, trajalo je, a bilo je potrebno hitno djelovati. I tu je Romel počeo da pokazuje svoj talenat kao komandant u svom sjaju.
Za početak je naredio izradu maketa tenkova kako bi doveo Britance u zabludu o snagama kojima je raspolagao. Tada je potpuno odustao od napada na neprijatelja, ostavljajući Britancima utisak da su aktivna neprijateljstva završila.
Britanci su uhvatili mamac, počevši da pregrupišu svoje trupe, prebacujući svoje najbolje jedinice u druga područja. Istovremeno, mnogi oficiri, uključujući i komandanta britanske vojske “Nil”, dobili su odsustvo.
Koristeći faktor iznenađenja, Romel je krenuo u kontraofanzivu ne čekajući dolazak glavnih snaga. Ciljevi su u početku bili skromni – spriječiti potpuni poraz italijanskih jedinica. Međutim, njemački napad je bio toliko uspješan da su Britanci odbačeni stotinama milja.
Romel baca nove jedinice Afričkog korpusa u bitku, a bijeg Britanaca postaje potpuno haotičan. U britanskim jedinicama vlada haos. Uspjeli su da zaustave povlačenje tek krajem 1941. godine, učvrstivši se u Bengaziju. Zapravo, razlog tome je prije bilo potpuno iscrpljivanje rezervi Afričkog korpusa, čije su ionako loše zalihe postale još oskudnije s izbijanjem rata na Istočnom frontu. Potom Britanci kreću u kontraofanzivu, a Romel mora da se povuče.
On, međutim, uspješno izbjegava sve pokušaje da bude opkoljen, zadržava svoju opremu i svodi gubitke na minimum. Nakon toga, dodijeljen mu je ugledni nadimak “Pustinjska lisica”.
Sam Vinston Čerčil, govoreći u britanskom parlamentu, kaže o Romelu sljedelje: “Pred nama je vrlo iskusan i hrabar neprijatelj i, moram priznati, uprkos ovom razornom ratu, veliki komandant.”
Romelovo ime počelo je izazivati strah u britanskim vojnicima, toliko da je vrhovni komandant britanskih snaga na Bliskom istoku, Klod Okinlek, izdao posebnu naredbu kojom je zabranio spominjanje Romelovog imena među vojnicima-
U januaru 1942. Romel je unaprijeđen u general-pukovnika, a mjesec dana kasnije imenovan je za komandanta Afričke oklopne armije. Uprkos grandioznom nazivu, tenkovska vojska je zapravo bila samo armijska grupa – velika većina jedinica bila je italijanska (sa niskom borbenom gotovošću), a Nijemci su imali samo jednu tenkovsku diviziju u “vojsci”.
Romel odlazi na Nil
U junu 1942. došao je najsjajniji trenutak u njegovoj vojnoj karijeri. Imajući vrlo ograničene snage, inferiorne u odnosu na Britance, upao je u tvrđavu Tobruk. Ova citadela, koja se smatrala glavnim savezničkim mostobranom na afričkom teatru operacija, smatrana je neosvojivom sve dok se Romelovi tenkovi nisu pojavili na njenim zidovima.
Za zauzimanje Tobruka, Romel je dobio čin feldmaršala. Nakon predaje tvrđave, Nijemci su krenuli u brzu ofanzivu, u julu 1942. godine stigli do El Alamejna, od kojeg do delte Nila nije bilo više od 100 kilometara. Prijetila je opasnost njemačkog zauzimanja Aleksandrije i Kaira.
Situacija za britanske trupe u Africi postala je kritična. Od vojne katastrofe ih je spasio Hitler. Romel, koji je iz svojih raspoloživih snaga cijedio sve što je mogao, tražio je od Hitlera pojačanje i povećanje zaliha goriva i municije, ali je uvijek bio odbijen.
Firer Trećeg Rajha bio je koncentrisan na Istočnom frontu, gdje su prebačene čak i one snage koje su bile posebno obučene za rat u afričkoj pustinji.
Iskoristivši to, Britanci su ubrzano prebacili nove jedinice u El Alamejn, a američka oprema počela je stizati u Afriku. Saveznici su pripremali ofanzivu velikih razmjera.
Možda bi “Pustinjska lisica” opet uspjela da se izvuče, ali baš u tom trenutku ga je pogodila dizenterija, a Romel je hitno poslan na liječenje u Njemačku.
Kolaps afričke vojske
Početkom britanske ofanzive pozvan je iz bolnice, ali do povratka Romela u Afriku sve je bilo gotovo – njemačke snage kod El Alamejna bile su potpuno poražene.
U novembru 1942. Amerikanci su se iskrcali u Maroko i Tunis. Romel je, uprkos očajnoj situaciji, nastavio nanositi štetu neprijatelju, ali nije mogao suštinski promijeniti situaciju.
U martu 1943. Romel je otišao u Hitlerov štab da ga zamoli da naredi evakuaciju njemačkih snaga iz Afrike. Bilo je potrebno spasiti jednice, jer više nije bilo moguće spasiti afričku “kampanju”.
Ali nakon katastrofe u Staljingradu, Hitler nije želio da čuje ni o kakvom novom povlačenju. Romel je smijenjen sa svog položaja i nikada se nije vratio u Afriku. Preostale njemačke i italijanske trupe u Tunisu su kapitulirale dva mjeseca kasnije.
Vjerovatno je u ovom trenutku general-feldmaršal, koji je smatran Hitlerovim miljenikom, bio potpuno razočaran vođom Trećeg Rajha.
Bedem koji je Romel izgradio
Međutim, opoziv iz Afrike nije značio sramotu. Romel je postavljen za komandanta Grupe armija B u sjevernoj Italiji sa zadatkom da spriječi konačni poraz Italijana i napredovanje anglo-američkih snaga. “Pustinjska lisica” se prilično dobro snašla u tome.
U januaru 1944. godine Romel je imenovan za komandanta njemačkih snaga u sjevernoj Francuskoj. Predviđajući invaziju savezničkih snaga, stvara moćna utvrđenja na obali. Ali Romelove ideje o principima odbrane Atlantskog zida ne nailaze na podršku komandanta svih njemačkih jedinica u Francuskoj, feldmaršala von Rundštedta. Ove kontradikcije bile su razlog zašto je savezničko iskrcavanje u Normandiji 6. juna 1944. bilo uspješno.
Rat je za Romela završen 17. jula 1944. godine, kada je britanski avion pucao na feldmaršalov automobil. Teško ranjeni Romel je poslat u bolnicu, a potom kući u grad Ulm na nastavak liječenja.
Tri dana nakon što je Romel ranjen, vojni zavjerenici su pokrenuli pokušaj atentata na Hitlera, koji je završio neuspjehom. Pukovnik Klaus fon Štaufenberg, koji je detonirao eksplozivnu napravu, borio se u Africi pod Romelom.
Osuđen na samoubistvo
Sam Romel, međutim, nije bio jedan od zavjerenika, iako je simpatisao njihove ciljeve. Među zavjerenicima je bilo mnogo onih koji su vjerovali da bi autoritativni Romel trebao ući u novu njemačku vladu i eventualno je voditi.
Nakon što je zavjera propala, uhapšeni vojnici su podvrgnuti teškom mučenju, izvlačeći svjedočenja protiv svojih saučesnika. Tokom takvih ispitivanja, ime Ervina Romela spominjalo se sa strahom.
Hitler, koji je o tome bio obaviješten, odlučio je svom favoritu odati “posebnu čast”. Dana 14. oktobra 1944. dva oficira su poslata u dom feldmaršala i prenijeli Romelu Firerovu odluku – ili će mu se suditi ili će počiniti samoubistvo.
Suđenje je značilo smrtnu kaznu, a naknadne represije će pasti i na članove porodice vojskovođe. Ustvari, feldmaršal, koji se nikada nije oporavio od rane, bio je primoran da uzme otrov.
Četiri dana kasnije, feldmaršal general Ervin Romel sahranjen je kao nacionalni heroj. Na dan njegove sahrane, u Trećem Rajhu je proglašena nacionalna žalost.
Šest mjeseci kasnije, prema zvaničnoj istoriji, Adolf Hitler će podijeliti sudbinu svog nekadašnjeg miljenika, izvršivši samoubistvo. Istina, umjesto počasti i žalosti, Firer je bio suočen s kraterom bombe u kojem je njegovo tijelo spaljeno pod salvom topova sovjetskih trupa koje su napredovale.
(Nezavisne – Foto: Arhiva)