Rat koji se godinama odvija između Irana i Izraela oblikovao je Bliski istok.
Iako je Iran često ratovao tiho i preko posrednika, višemjesečne borbe između Izraela i palestinske grupe Hamas bile su okidač dovoljan za Iran da svoje prijetnje pretvori u djela i napadne Izrael bespilotnim letjelicama.
Ipak, pored tajnog rata sa Izraelom koji traje već godinama, Iran je od početka sukoba u Pojasu Gaze podržao palestinsku grupu Hamas, a sada je rat u sjenci ušao u novu, najopasniju fazu.
Zašto su Iran i Izrael neprijatelji?
Nakon islamske revolucije 1979. godine novi lideri Irana zauzeli su snažan antiizraelski stav.
Iran podržava Hamas i Hezbolah.
Izrael smatra potencijal Irana da napravi nuklearno oružje prijetnjom svom postojanju.
Liban
Kao reakcija na izraelsku invaziju na jug zemlje 1982. godine, libanski muslimani koji pripadaju šiitskom ogranku islama, koji dominira u Iranu, formirali su miliciju koja je postala Hezbolah.
Njihova grupa je u izvjesnoj mjeri postala zastupnik za glavne bezbjednosne snage Irana, Korpus garde islamske revolucije. Izrael i Hezbolah su se više puta borili, uključujući i rat 2006. godine.
Od 7. oktobra, Hezbolah je izrazio solidarnost sa Hamasom ispaljivanjem projektila, minobacača i raketa na Izrael skoro svakodnevno, što je navelo Izrael da odgovori sopstvenom vatrom.
Sirija
Poslije 7. oktobra, Izrael je pojačao udare protiv milicija koje podržava Iran u Siriji nakon što su se približile izraelskoj granici. Iran je 25. decembra saopštio da je u izraelskom vazdušnom udaru u Damasku ubijen visoki komandant Revolucionarne garde.
Irak
Iran je rekao da je njegov napad od 15. januara na, kako je nazvao, izraelski “štab špijuna” u iračkom autonomnom regionu Kurdistana odmazda za taj napad. Iran je pokrenuo više napada na Kurdistan od kraja 2022. godine.
Optužuje separatističke kurdske grupe u regionu da protiv njega sarađuju sa stranim bezbjednosnim službama. Izrael je u prošlosti koristio objekte u sjevernom Iraku za prikupljanje obavještajnih podataka o Iranu, prema brojnim izvještajima.
Na moru
Napadi na komercijalne brodove počeli su 2019. godine.
Iako ni Izrael ni Iran nisu prihvatili odgovornost za udare na brodove povezane sa rivalom, smatra se da oni stoje iza njih. Gubitak života je bio rijedak, ali u julu 2021. godine po jedan britanski i rumunski član posade su poginuli kada je brod kojim upravljaju Izraelci u Omanskom zalivu pogođen dronom u napadu koji su američki zvaničnici povezivali sa Iranom.
https://twitter.com/i/status/1779403189181190347
Šta je sa napadima unutar dvije zemlje?
Iako je Iran uglavnom apsorbovao izraelske udare na svoje interese u Siriji, njegove tamošnje snage su 2018. godine ispalile salvu projektila prema izraelskim položajima na Golanskoj visoravni koju je Izrael zauzeo od Sirije u ratu 1967. godine i kasnije anektirao. Izrael je odgovorio mnogo većom demonstracijom sile.
Bio je to drugi put za manje od godinu dana da je lokaciju pogodila sumnjiva eksplozija. Izrael nije ni potvrdio ni demantovao da je odgovoran ni za jedan napad. U oktobru 2021. godine, iranski general je rekao da Izrael vjerovatno stoji iza sajber napada koji je paralisao benzinske pumpe širom Irana, piše Blic.
(Srpskainfo – FOTO: ATEF SAFADI/JALIL REZAYEE/EPA)