Ono što već skoro dvije decenije lebdi kao prijetnja nad Srbijom obistinilo se – zapadni centri moći su predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću nedvosmisleno poručili da Srbija ne razmišlja o bilo kom dijelu teritorije Kosova i da se od Beograda traži da formalno ili neformalno prizna Kosovo.
Kako saznaju “Večernje novosti”, prvi čovjek Srbije je ovu nepristojnu ponudu, koja može da porodi veliki nacionalni i politički lom, dobio od diplomata u Berlinu, Parizu, Londonu i Vašingtonu, a potvrđena mu je i ovih dana tokom neformalnih sastanaka sa diplomatama u Njujorku.
Konkretno, Vučiću su sagovornici iz ovih centara moći, praktično ujedinjeni, prvi put bez diplomatskih rukavica stavili do znanja da je Zajednica srpskih opština, koja još nije ni u povoju, maksimum koji Srbija može da dobije na KiM!
Arogantno i sa pozicija moći, zapadni zvaničnici su na sastancima, koji su se direktno ticali budućnosti i statusa srpske južne pokrajine, prenijeli su Vučiću da je Kosovo za njih zatvorena priča onog dana kada je, uz njihovu svesrdnu pomoć, vlast u Prištini proglasila nezavisnost.
Kako prenose dobro obavješteni izvori beogradskog lista, u svim tim susretima Vučić je ukazivao na to da je upravo ta odluka iz 2008. otvorila Pandorinu kutiju iz koje se izlegla regionalna nestabilnost koja je “dobacila” i do Katalonije. Ali, oni su listom hladno odgovarali da je Srbija tu istu Pandorinu kutiju i zatvorila obraćanjem trapavim pitanjem o legalnosti otcjepljenja, pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu, koji je presudio da deklaracija o nezavisnosti nije u suprotnosti sa međunarodnim pravom.
Razočaran ovim brutalnim zahthevom, Vučić je svojim sagovornicima prenio da je to za Srbiju neprihvatljivo, a generalnom sekretaru UN Antoniju Guterešu, sa kojim se u srijedu sastao u Njujorku, jasno je poručio:
“Moja zemlja neće da prihvati taj smokvin list koji joj se nudi! Nećemo da žrtvujemo nacionalne interese. I dok sam na ovom mjestu nećete nas ponižavati.”
Tokom razgovora sa Guteresom, Vučić se založio za poštovanje Rezolucije 1244 o KiM, veću ulogu UNMIKA-a u pokrajini i pronalaženje kompromisnog rješenja.
“Srbija je spremna na saradnju kako sa međunarodnim organizacijama, tako i sa kosovskim Albancima. Ali, nije kompromis da jedna strana dobije sve, a druga izgubi sve, već da obje strane nešto daju i ulože”, saopštio je Vučić svom domaćinu na Ist Riveru, koji je podržao nastavak dijaloga Beograda i Prištine.
A kao uslov za nastavak dijaloga Vučić je naveo usvajanje statuta ZSO. On nije krio razočaranje ponašanjem velikih sila:
“Čini mi se da zapadne zemlje ne žele ni na koji način da razgovaraju o tome kome pripada teritorija Kosova, oni to smatraju završenim. Očekivao sam veće razumevanje ne samo za Srbe na KiM, već i za Srbiju. Razumeo sam poruku. Naše je da se i dalje borimo.”
Svake dalje pregovore praktično je minirao zahtjev ključnih zapadnih država, koji se oslanja na takozvani američki paket za Kosovo.
Radni tekst Trampove administracije sadrži nekoliko ključnih tačaka:
- Predviđa da Zajednica srpskih opština dobije šira izvršna ovlašćenja i pojačane nadležnosti u oblastima zdravstva, prosvjete i kulture.
- Zajednica bi tijesno institucionalno bila povezana sa potpredsednikom kosovske vlade, koji bi dolazio iz redova srpskog naroda i koji bi praktično bio kontrolor njenog rada i sprovođenja ovlašćenja.
- Od Beograda se očekuje da omogući ulazak Prištine u međunarodne organizacije.
- Ako srpska strana pristane na ovaj paket, srpskoj državi bi bio omogućen ulazak u Evropsku uniju, a SAD bi joj garantovale širu ekonomsku i diplomatsku podršku u međunarodnoj političkoj areni.
Karte su sada konačno otvorene, a na talonu je preskupi kosovski žeton. Pred Srbijom i njenim predsjednikom je možda i odlučujuća partija koja umnogome može da odredi budući strateški pravac Srbije. Na Vučićeva leđa prebačeno je ogromno breme uvezano pitanjem: šta će biti ako Beograd odbaci zahtjeve zapadnih sila?
Prva posljedica se nazire – rampa na evropskom putu, odnosno gubitak šanse da Srbija postane članica Evropske unije. Drugi faktor rizika je gubitak direktnih stranih investicija, prije svega iz zapadnih država, što bi bio ogroman udarac za srpsku ekonomiju. Srpski zvaničnici su o svim ovim crnim opcijama “diskretno” upozoreni preko zapadnih diplomatskih kanala.
Žele stopama Palestine
Za punopravno članstvo Kosova u UN kao nepremostiva prepreka i dalje stoji prijetnja ruskog veta, pa bi jedini način da se Prištini odškrinu vrata na Ist Riveru bila kandidatura za stalnog posmatrača državu-nečlanicu, odnosno za status kakav je u UN dobila Palestina 2012. godine.
Za taj položaj može da se prijavi nečlanica koja je već član jedne ili više specijalizovanih agencija UN, a kao član MMF, Kosovo je taj uslov ispunilo.
Palestina je 2012. godine, mimo preporuke SB UN (jer se tome protivila Amerika), glasanjem na Generalnoj skupštini UN, postala država nečlanica posmatrač. Pojedini stručnjaci smatraju da Kosovo ne može da ide putem koji je prošla Palestina, sve dok je na snazi Rezolucija 1244.
(novosti.rs)