Vlada Republike Srpske je uz 31. izvještaj Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija dostavila i priloge među kojima su zaključci Međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995. godina u kojoj je, nakon temeljne istrage, utvrđeno da su ubistva u Srebrenici 1995. godine bila ratni zločin, ali da se nije dogodio, niti pojedinačni zločin genocida, niti genocid uopšte.
Riječ je o poglavlju 11 Izvještaja Međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995. godina.
– Izvještaj je sastavljen na osnovu naučne metodologije od strane eminentnih stručnjaka svjetskog ranga iz svojih oblasti sa prestižnih univerziteta i instituta, na čelu sa izraelskim istoričarem Gideonom Grajfom, koji je profesor na Univerzitetu u Teksasu i jedan od vodećih istraživača Holokausta u svijetu, dok su ostali članovi Komisije bili su istaknuti akademici iz SAD, Јapana, Australije, Nigerije, Italije, Srbije i Njemačke – ističe se u saopštenju Vlade Srpske.
U izvještaju je navedeno da je zločin u Srebrenici 1995. godine uslijedio nakon etničkog čišćenja te regije od strane muslimanske-bošnjačke vojske, u kojem su na stotine srpske djece, žena i staraca namjerno mučene i ubijene.
– Srpski narod dožio je strašne zločine na ovom podrčju, što je potpuno zanemareno, već postoje namjere da se prikaže da su bošnjačke žrtve u Srebrenici jedine žrtve – navodi se.
Takođe, rečeno je da srebreničku regiju, odnosno Srednje Podrinje, sa istorijskog aspekta nije moguće posmatrati u svjetlu događaja iz jula 1995. godine, jer kako se može vidjeti iz izvještaja, sukobi između Srba i muslimana u Srednjem Podrinju započeli su aprila 1992. godine, a početkom maja izntenzivirale su se napadačke aktivnosti muslimanskih oružanih snaga na području opštine Srebrenica, koje su započele sistematičnu kampanju etničkog čišćenja srpskih sela u okolini Srebrenice, sa ciljem zauzimanja Bratunca i presijecanja Republike Srpske na dva dijela.
Kako je opisano u izvještaju, jedno od većih srpskih sela u Srebrenici, Podravanje, napadnuto je 24. septembra. Tada je ubijen 31 civil i pripadnik seoskih straža, nekoliko ih je zarobljeno, a selo je spaljeno. Srpsko selo Fakovići u opštini Bratunac, spaljeno je 5. oktobra, a ubijeno je 28 civila i pripadnika seoskih straža, od čega 12 žena.
– Svega nekoliko dana kasnije (8. oktobra) u opštini Zvornik, u selima Šetići i Malešići, ubijeno je 14 civila i pripadnika seoskih straža srpske nacionalnosti. Veliki napad muslimanskih snaga iz Srebrenice na srpska sela Bjelovac, Sikirići i Loznica u opštini Bratunac odigrao se 14. decembra 1992. godine – podsjećaju u izvještaju.
U ovom napadu ubijena su 62 lica srpske nacionalnosti, dok su mnogi Srbi, uglavnom žena i djeca odvedena u zarobljeništvo. Јedna grupa žena i djece, njih 17, razmijenjena je 6. februara 1993. godine.
– Na veliki hrišćanski praznik Božić 7. januara 1993. godine muslimanske jedinice iz Srebrenice započele su opsežan napad na srpska sela u opštini Bratunac, posebno ciljajući selo Kravicu – ističe se u saopštenju.
Tom prilikom prognan je sav srpski živalj, dok su sela bila razrušena, popaljena i opljačkana. U napadu je ubijen 51 civil i pripadnik seoskih straža. Јedan dio Srba je zarobljen i odveden u Srebrenicu. U istom naletu i u sklopu velike ofanzive koja se izvodila prema opštini Bratunac, muslimanske snage su 16. januara 1993. godine izvršile napad na Skelane. Srpsko civilno stanovništvo na ovom području bilo je u okruženju sa tri strane, te je pod pritiskom protjerano u Srbiju.
U napadu je ubijeno 57 civila i pripadnika seoskih straža. Napadom na Skelane 16. januara 1993. godine od strane muslimanskih snaga sa sjedištem u Srebrenici čije su akcije bile koordinisane od strane vojnog i političkog vrha iz Sarajeva, zaokružena je teritorija muslimanske enklave Srebrenica, u tom trenutku etnički najčistijeg područja u ratnoj Bosni i Hercegovini.
Muslimanske oružane snage, takozvane ARBiH, su na ovom području očigledno počinile brutalne i sistematske zločine za koje je njihova komanda u Sarajevu znala. Sa druge strane, do ovog perioda bilo je i napada Vojske Republike srpske na oružane snage tzv. ARBiH u muslimanskim naseljima, u kojima je stradao određen broj vojnih obaveznika i civila.
U izvještaju podsjećaju da je sredinom aprila 1993. godine postignut je Sporazum o demilitarizaciji Srebrenice i Žepe, koji su potpisali predstavnici VRS, tzv. ARBiH i UN-a koji su bili garant provođenja ovog sporazuma odnosno i demilitarizacije enklava Srebrenica i Žepa, ali ističu da muslimanske snage u Srebrenici na čelu sa svojim rukovodstvom u Sarajevu ni u jednom trenutku nisu dozvolile da budu razoružane, nego su na demilitarizovanu zonu gledali kao na utočište za reorganizaciju svojih vojnih potencijala iz kojeg bi u buduće mogli da vrše dejstva po dubini Vojske Republike Srpske.
Od kada je stupio na snagu ovaj Sporazum pod pokroviteljstvom UN-a od sredine marta 1993. pa do sredine ljeta 1995. godine pripadnici 8. OG, osnosno 28. divizije ubili su oko 450 srpskih civila i vojnika na području oko Srebrenice. Sa druge strane, u periodu od 1992. godine pa do početka 1995. godine, prema muslimasnkim i drugim izvorima muslimanska strana je u ovoj regiji imala oko 2.100 poginulih, od kojih je, kako je navedeno u zvaničnoj monografiji 28. divizije tzv. ARBiH, 1.800 bilo vojnika, od kojih je određen broj danas sahranjen u Memorijalnom centru Srebrenica – Potočari.
U izvještaju se može vidjeti da su, zbog sve agresivnijeg djelovanja pripadnika 28. divizije i realne opasnosti da se ostvare njihovi vojno-politički planovi o presijecanju Republike Srpske u Srednjem Podrinju, snage VRS krenule sa izvođenjem akcije kodnog naziva „Krivaja 95“. Prvobitna akcija nije predviđala zauzimanje samog grada Srebrenica, ali kako je 28. divizija odlučila da napustiti odbranu grada i svoje porodice i krene u proboj iz okruženja, VRS je odlučila da uđe u sam grad.
– Posmatrajući novonastalu situaciju iz vojno-taktičkog aspekta, pri tome imajući u vidu nizak broj žrtava i dovoljno materijalno tehničkih sredstava, kao i podršku holandskog bataljona UNPROFOR-a, da je 28. divizija odlučila da brani grad do samog pada Srebrenice ne bi došlo tako lako – naglašava se.
Ipak, komanda 28. divizije naredila je da se u Šušnjarima okupi svo aktivno i rezervno vojno osoblje, srebrenička policija, i svi borbeno sposobni muškarci iz Civilne zaštite i radne obaveze. Svi stacionirani vojni obveznici u Šušnjarima primili su naređenje da izvrše borbenu operaciju proboja prema Tuzli i formirali su borbeni poredak koji se zaputio prema Tuzli kroz teritoriju pod kontrolom VRS-a. U koloni se nalazilo oko 12.500 ljudi.
Relevantni izvori, prvenstveno dokumenti vojne i civilne bezbjednosti tzv. Republike BiH, zatim dokumenti MKSЈ, potvrđuju vojni status kolone. Izjave učesnika u proboju koje su date organima civilne i vojne bezbjednosti BiH, a koje su citirane u ovom izvještaju, detaljno opisuju vojnu prirodu kolone, vojni statusu česnika, lanac komandovanja, borbeni raspored, naoružanje itd. Takođe, kolona je trebala proći put, izvršiti proboj, pod borbom dug preko 80 kilometara i sukobila se sa oko ukupno 4.000 pripadnika VRS.
Rekonstrukcija događaja vezana za kretanje pomenute kolone, odnosno proboj iz okruženja, predstavlja jedan od značajnih dijelova Izvještaja Komisije. Na osnovu postulata krivične istrage put i dešavanja za kolonu praćena su od mjesta iz sata u sat, i iz dana u dan. Na osnovu procjene gubitaka bazirane na izjavama preživjelih svjedoka u proboju i izvještajima tzv. Armije BiH, sa velikom vjerovatnoćom možemo reći da je tokom cijele rute kretanja kolone stradalo u borbama, međusobnimo bračunima i samoubistvima između 4.000 – 5.000 ljudi.
– Upravo na osnovu tog broja, kao i analizirajući ukupan broj stradalih, bili smo u mogućnosti da vršimo procjenu broja zarobljenih učesnika u proboju. Na osnovu analiziranih podataka, komisija je procijenila da je minimalan broj zarobljenih pripadnika muslimanske vojske, redovnog i rezervnog sastava, između 1.500 – 2.000 a maksimalan između 2.500 – 3.000 ljudi – ističe se.
Kako bi se utvrdio broj osoba koje su ubijene u masovnim strijeljanjima, polazilo se od pretpostavke da je ukupan broj zarobljenih učesnika u proboju maksimalan broj strijeljanih lica. Pored toga, mora se uzeti u obzir činjenica da određeni broj zarobljenika nije strijeljan, već da je kasnije razmijenjen. Dakle, ovaj pomenuti broj od maksimum 2.500-3.000 zarobljenih, odnosno strijeljanih lica u periodu od 14. do 16. jula 1995. godine, do koga je došla kriminalistička istraga je u potpunosti u skladu sa rezultatima forenzičko-antopološke analize vršene od strane Komisije.
Budući da su svi masovno pogubljeni pojedinci u početku bili ukopani u primarne grobnice, iz ugla forenzičke arheologije urađena je analiza tih grobnica. Forenzička analiza pokazala je da, teoretski uzevši, najveći broj individua koje su mogle da se nalaze u primarnim grobnicama ne prelazi 3.715 individua, i to samo u slučaju da su grobne jame iskorištene u potpunosti – bez praznog prostora između tijela.
Takođe u izvještaju se navode manipulacije sa imenima žrtava, o čemu je detaljno u Izvještaju navedeno na stranama 367-385, 400-401.
U izjvješatju kada se govori o pojmu genocida u kontekstu dešavanja u srebreničkoj regiji i presudama Međunaronog krivičnog suda za bivšu Јugoslaviju ( MKSЈ-a), neosporno treba kritički posmatrati činjenicu da je Tribunal imao suviše ograničen pogled na događaje iz jula 1995. godine. MKSЈ nije raspravljao o raznim motivima poput onog da je i srpska strana ponudila razmjenu Srebrenice i Žepe za teritoriju pod kontrolom Srba u i oko Sarajeva, nije se osvrnuo ni na konstantnu vojnu prijetnju koju je predstavljala 28. divizija tzv. ARBiH koja je bila stacionirana u Srebrenici u trenutku demilitarizacije od 1993. godine.
Nakon temeljne istrage Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995. godine, zaključuje se da se u Srebrenici nije dogodio, niti pojedinačni zločin genocida, niti genocid uopšte. Iako Komisija ne smatra ubistva koja su se dogodila oko Srebrenice genocidom, ona u uvažava činjenicu da su hiljade ljudi (uglavnom ratnih zarobljenika) ubijene i da odgovorne za ove zločine treba kazniti.
Svako licitiranje brojkama veoma dehumanizujuće za sve žrtve svih naroda, jer su tu radi o ljudskim životima i sudbinama u ratu i da su brojke u ovom slučaju navedene isključivo za potrebe naučnog istraživanja bez želje da se bilo koja žrtva negira ili ponizi, zaključeno je u izvještaju.
Izvor: RTRS