Samo vodotoci oko rijeke Une u cijeloj BiH nisu zatrovani glifosatom, hemikalijom za kontrolu korova i otrovnog hrasta, pokazali su rezultati istraživanja Centra za životnu sredinu iz Banjaluke.
Istraživanje je provedeno u 142 opštine, a u 138 opština u vodotocima i pitkim vodama nalazi se glifosat – herbicid koji je vjerovatno kancerogen.
Svake godine u vrijeme proljeća se na voćnjacima, njivama prije i poslije žetve, na javnim prostorima itd. koristi glifosat kako bi se riješili korova, ali on prodire u zemljište, a potom i do pitke vode.
“U maju prošle godine radili smo brze testove najvećih vodotoka u opštinama i pitke vode, te smo otkrili da se u gotovo svim nalazi glifosat. Jedina mjesta u čijim vodotocima nismo pronašli tragove glifosata su vodotoci oko rijeke Une – Novi Grad, Bihać i još neka manja mjesta”, rekla je za Radiosarajevo Ivana Kulić iz Centra za životnu sredinu.
Iako je istraživanje sprovedeno prošle godine, Kulić smatra da situacija na terenu nije popravljena jer se glifosat i dalje koristi za ubijanje korova u baštama, parkovima itd.
“Nismo pratili da li je situacija popravljena jer su testovi skupi. Za sada to još ne možemo provjeriti”, rekla je ona.
Inače, ovaj herbicid je Svjetska zdravstvena organizacija (WHO), odnosno njena Međunarodna agencija za istraživanja o karcinomu (IARC), u martu 2015. godine okarakterisala kao „vjerovatno kancerogenim“.
Novija izučavanja ukazala su na mogući uticaj glifosata na zdravlje (posebno na endokrini sistem) i uticaj na okolinu. Ispite koje je naručila mrežna ekološka organizacija za zaštitu životne sredine “Friends of the Earth” pokazuju da se tragovi glifosata mogu pronaći u tijelima ljudi. “Friends of the Earth” su od nezavisne laboratorije u Njemačkoj naručili ispitivanje uzoraka mokraće sakupljenih u 18 evropskih zemalja. Rezultati su pokazali da je tragove glifosata moguće pronaći u uzorcima iz svih zemalja. Kada se uzmu u obzir svi prikupljeni uzorci, tragove glifosata je moguće pronaći u čak 44 odsto uzoraka.
Istraživanja na životinjama pokazuju da se prilikom konzumacije biljaka na kojima se nalazi glifosfata da se oko 15-30 odsto apsorbuje u tijelu te životinje. U istim istraživanjima dokazano je da je glifosfat pronađen u krvi i tkivima ispitanih životinja. U procesu raspada, od manjih količina glifosfata može nastati l-aminometilfosfonska kiselina. Dokazi ukazuju da 1 odsto glifosata ostaje u tijelu i sedmicu dana nakon izlaganja.
Iako Evropska unija nije zabranila upotrebu glifosata, mnoge države poput Italije zabranile su njegovu upotrebu na javnim površinama, dok Francuska planira do 2022. godine u potpunosti da zabrani glifosat, bez obzira na odluku Evropske komisije.
Centar za životnu sredinu je u septembru 2017. godine obavio i nasumično ispitivanje namirnica u Banjaluci i pet uzoraka analizirao na ostatke glifosata u certifikovanoj laboratoriji. Svi uzorci su imali nivo glifosata manji od 0.1 mg/kg, što predstavlja maksimalne dozvoljene količine glifosata u namirnicama, te su u zakonski propisanom obimu. Takvi rezultati prikazani su zbog činjenice da su genetski modifikovani usjevi zabranjeni u Bosni i Hercegovini, a glifosat se ipak najviše koristi upravo na njima.
Iste godine u septembru u anketi koju je sproveo ovaj Centar 97,2 odsto anketiranih BiH iskazalo je protivljenje korištenju ovog herbicida. No upotreba ove hemikalije je široka, stoga su glifosat ipak nastavili koristiti, što potvrđuju i istraživanja iz 2018. godine.
Problem sa glifosatom našao se pod lupom svjetske javnosti zbog afere u Sjedinjenim Američkim Državama sa vodećim svjetskim proizvođačem herbicida glifosata Monsantom. Naime, Savezna porota Kalifornije presudila je da je Monsanto odgovoran za rak još jedne osobe, te je naloženo proizvođaču Roundupa da plati 80 miliona dolara odštete. Odluka donesena u srijedu 27. marta veliki je udarac za Monsanto i njegovu matičnu kompaniju Bayer.
(Nezavisne)