BiH, odnosno Republika Srpska, na više frontova se bore protiv namjera da na Trgovskoj gori osvane skladište radioaktivnog otpada iz Nuklearne elektrane (NE) “Krško”, a akcenat bi u narednom periodu mogao da bude na lokalnim zajednicama u sliku rijeke Une, gdje bi stanovnici mogli da na papiru iznesu šta misle o željama susjedne Hrvatske.
Zvanični Zagreb je vlasnik polovine NE “Krško” u Sloveniji i obavezan je da preuzme polovinu otpada, zbog čega sprovodi pripreme za skladištenje i to u neposrednoj blizini granice sa BiH.
I dok nadležni za ovo pitanje u Hrvatskoj tvrde da se sve radi u skladu sa propisima, da će skladišta biti sigurna i da ne stoji bojazan za područje oko Une, predstavnici institucija Srpske i BiH imaju drugačiji stav.
S ove strane granice upozoravaju da nisu dobili studiju uticaja, kao jedan od ključnih dokumenata u vezi sa namjerama da na prostoru bivše kasarne “Čerkezovac” odlažu radioaktivni otpad i istrošeno nuklearno gorivo, a istrajni su u tvrdnji da se dovodi u opasnost 250.000 života u slivu rijeke Une, koji je i zaštićeno područje.
O tome šta je urađeno na ovom polju diskutovali su poslanici na sjednici Narodne skupštine, koja je završena u utorak kasno uveče. Nadležni organi su u obimnoj informaciji u vezi sa ovim aktivnostima pobrojali probleme i planove, među kojima je bio i stav rukovodstva u Krupi na Uni, gdje su među prvima obavijestili da traže da se građani o svemu izjasne na referendumu.
To je za “Glas” pred sjednicu republičkog parlamenta potvrdio prvi čovjek opštine Gojko Kličković, a da se ide u tom pravcu otkrio je i ministar za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Srpske Bojan Vipotnik za vrijeme diskusije o ovom problemu u Narodnoj skupštini.
Vipotnik je, naime, izjavio da tek predstoje aktivnosti na sprečavanju Hrvatske u namjeri da na području Trgovske gore skladišti radioaktivni i nuklearni otpad te da su svi dokazi na strani Republike Srpske i BiH.
Resorno ministarstvo je obaviješteno od ESPO konvencije da će o ovoj temi biti raspravljano pisanim putem u februaru sljedeće godine, a direktno sučeljavanje sa Hrvatima se očekuje u maju.
Vipotnik je, s druge strane, naveo da očekuje da će se uskoro na sjednicama parlamenata lokalnih zajednica naći prijedlog o održavanju referenduma, koji bi pokazao volju građana o ovoj temi.
“Ta volja se već zna, ali rezultati referenduma bi nam dobro došli u argumentaciji protiv namjera Hrvatske”, rekao je Vipotnik.
U opštinama u slivu Une, među kojima su i one koje svega koji kilometar dijeli od Trgovske gore, već su preduzimane brojne aktivnosti na osnovu kojih žele da jasno poruče da neće radioaktivni otpad u svojoj blizini.
Predstavnici udruženja građana, nevladinih i omladinskih organizacija u Kozarskoj Dubici potpisali su još 2023. godine deklaraciju o sprečavanju odlaganja radioaktivnih i drugih opasnih otpada u blizini državnih granica s ciljem pozivanja evropskih zemalja i institucija da stanu uz građane sa obje strane Une, jer je riječ o međunarodni problemu i presedanu.
Da ostaju pri tome potvrđuje prijedlog dnevnog reda sjednice Skupštine, koja je zakazana za 17. novembar. Među predloženim tačkama je i Rezolucija o neprihvatanju izgradnje odlagališta nuklearnog otpada u opštini Dvor.
“I naredna sjednica lokalnog parlamenta će pokazati naš stav u vezi sa namjerama Hrvatske na Trgovskoj gori. Oštro se protivimo tome i dajemo podršku kolegama u Novom Gradu, kao i svima u Ekspertskom timu BiH. Mogu da računaju na nas”, rekao je za “Glas Srpske” načelnik Kozarske Dubice Igor Savković.
Načelnik opštine Novi Grad Miroslav Drljača, koji je i član Ekspertskog tima za praćenje aktivnosti u vezi sa namjerama Hrvatske, nije odgovarao na pozive, a nedavno je upozorio da je odabrana lokacija mnogo bliža opštini Novi Grad nego Dvoru.
“Udaljenost zgrade opštine Novi Grad je oko 2,5 kilometra, a od zgrade opštine Dvor pet. Neprihvatljivo je i da Hrvatska jednostavno ne uzima u obzir da s ove strane granice postoji stanovništvo”, naveo je Drljača.
Na pozive nije odgovarao ni načelnik Kostajnice Nikola Janjetović.
Domaćim ekspertima i pravnicima u borbi protiv namjera Hrvatske da uz samu granicu sa BiH odlaže taj otpad pomaže i pravna kuća iz Francuske. Ipak Hrvatska je sve bliže cilju da “Čerkezovac” preuredi u skladište za radioaktivni otpad iz NE, što je nedavno otvoreno potvrdio i hrvatski član uprave elektrane riječima da će Slovenija polovinu otpada odlagati u Vrbini, uz samu elektranu, a Hrvatska na Trgovskoj gori do 2028.
(Glas Srpske – Foto: Arhiva)