Ruski i svjetski kljiževni klasik Lav Nikolajevič Tolstoj, pisac “Ane Karanjine” i “Rata i mira”, umro je 20. novembra 1910. godine.
Prva djela napisao je na Kavkazu, gdje se kao dobrovoljac borio protiv Turaka.
Poslije Krimskog rata, u kojem je bio oficir, povukao se na imanje u Jasnu Poljanu. Razobličavao je teško društveno stanje u Rusiji, pisao protiv brakova sklopljenih radi interesa, nepravednih sudova, rata, licemjerja crkve, eksploatatorskog plemstva, carskog samodržavlja i terora.
Pisao je o selu i svim vidovima nasilja. Zbog realnog prikazivanja života dolazio je u sukob sa vlastima i Crkvom.
Najpoznatija Tolstojeva djela su: romani “Rat i mir”, “Ana Karenjina”, “Vaskrsenje”, pripovijetke “Sevastopoljske priče”, “Kozaci”, “Otac Sergije”, “Krojcerova sonata”, “Hadži-Murat”, “Narodne priče”, drame “Živi leš”, “Carstvo mraka”, memoari “Djetinjstvo”, “Dječaštvo” i “Mladost”…
Zanimljiv je podatak da je Tolstoj upravljao imanjem, da je znao bar šest stranih jezika, sam sebi je pravio odjeću i podigao o trinaestoro djece. Ipak, govorio je da mu je najveća mana to što je – lijen.
Tolstoj je imao nekoliko stotina životnih pravila, a među njima su i ona da svako jutro radi gimnastiku prije svitanja, da se nikada ne napija, da se nikada ne kocka, da se ne zadužuje, da nauči kineski jezik…
U svojim dnevnicima priznao je da je malo šta od toga ispunio, ali je uvijek zapisivao nove ciljeve.
Jednom je u dnevniku otkrio podatak da je prvu verziju romana “Ana Karenjina” od 864 stranice napisao za – nedjelju dana!
Tolstoj je vjerovao u ideale hrišćanstva, ali ne i organizovanu religiju, za koju je mislio da je kontradiktorna učenju Isusa.
Nakon oštre satire na račun licemjerja i korupcije nekih zvaničnika Ruske pravoslavne crkve u svom posljednjem djelu “Vaskrsenju” Crkva ga je ekskomunicirala 1901. godine.
Tolstoj je bio prijatelj Srba. Godine 1910. izabran je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije.
Kada je dobio informaciju da je postao dopisni član Akademije, Tolstoj je preko svog ličnog ljekara Dušana Makovickog poslao predsjedniku akademije Stojanu Novakoviću biografiju i bibliografiju.
Njegov prijateljski odnos prema Srbima došao je do izražaja u vrijeme aneksione krize BiH.
U pismu Anđi Petrović, mlađoj sestri slikarke Nadežde i književnika Rastka Petrovića, Tolstoj je zapisao da mu se jedna Srpkinja obratila pitanjem šta misli o pripajanju BiH Austriji, koje je izvršeno tih dana.
“Nije bitan politički položaj Srbije. Bitno je religiozno stanje srpskog naroda, odnosno stepen jedinstva i sloge, solidarnosti i uzajamne ljubavi, one koja sve prevashodi”, smatrao je Tolstoj.
Istoriju, a posebno ratnu istoriju Srbije, Tolstoj je izučavao i ranije, u pripremi za pisanje svojih romana “Rat i mir” i “Ana Karenjina”.
Poznato je da je dobrovoljac u srpsko-turskim ratovima sedamdesetih godina 19. vijeka, ruski pukovnik Nikolaj Rajevski poslužio kao književni uzor za lik grofa Vronskog u Tolstojevom romanu “Ana Karenjina”.
Pukovnik Rajevski poginuo je 20. avgusta 1876. godine. Borio se u Prvom srpsko-turskom ratu 1876-1877. godine, vođenom između Osmanskog carstva i Kneževine Srbije.
U anketi američkog portala “Top ten buks”, 125 američkih i britanskih književnika proglasilo je Tolstoja za najboljeg pisca u prethodna dva vijeka.
Nezavisne novine