Mnogo je otrcanih fraza iskovano u slavu fudbala, od “najvažnije sporedne stvari na svijetu”, preko “više od igre“, do “veći od života”. Da je fudbal veći od svih ostalih sportova, pokazala je i statistika koja nam već decenijama govori da svjetska prvenstva prati više ljudi nego olimpijske igre.
Sociolozi su odavno utvrdili da su moderni sportovi zamjena za gladijatorske arene, a američki pisac Pol Oster napisao je da je fudbal na neki način zamjena za ratove, koji se umjesto na bojnom polju sa mnoštvom mrtvih i ranjenih vode na travnatom terenu, viteški, u duhu fer-pleja.
Međutim, “najvažnija sporedna stvar na svijetu” odnijela je do sada mnogo ljudskih života i tako se fraza da je fudbal “veći od života” pokazala kao zlokobna istina.
U nastavku, podsjećamo na mračnu stranu fudbala – fudbalske događaje koji su za posljedicu imali ljudske žrtve.
Kolumbija – ubistvo Andresa Eksobara 1994.
Poslije eliminacije reprezentacije Kolumbije iz osmine finala aktuelnog Mundijala, pojavile su se ozbiljne prijetnje smrću fudbalerima Mateusu Uribi i Karlosu Baki — tragičarima penal završnice u meču protiv Engleske.
I igračima drugih reprezentacija frustrirani navijači prijetili su smrću i moglo bi se reći da su takve prijetnje tragičarima utakmica postale folklor širom planete. Međutim, kad je riječ o Kolumbijcima, stvari izgledaju kudikamo ozbiljnije. I morbidnije.
Prije 24 godine, 2. jula 1994. godine u kolumbijskom gradu Medeljinu ubijen je reprezentativac Andres Eskobar, koji je na utakmici u grupnoj fazi Svjetskog prvenstva protiv domaćina, Sjedinjenih Država, postigao autogol. SAD su pobijedile sa 2:1, a Kolumbija je eliminisana poslije grupne faze.
Eskobar je ubijen ispred kafića “El indio”, a prema svjedočenju njegove djevojke, ubica je viknuo “gol” posleij svakog od 12 ispaljenih metaka. Do danas nije poznato da li je ubica Umberto Munjoz Kastro počinio zločin na svoju ruku ili je ubistvo naručio neko od “kontroverznih kladioničara”, koji je uložio znatnu sumu na prolazak Kolumbije u drugu rundu.
Raspad Jugoslavije – “rat je počeo na Maksimiru”
Rat u bivšoj Jugoslaviji možda nije počeo na stadionu Dinama iz Zagreba, ali je tu najavljen, piše “Sputnjik”.
Uvertira za najveći skandal na nekom od stadiona u bivšoj SFRJ 13. maja 1990. godine počela je nadjačavanjem “dobrovoljnih pjevačkih društava”. “Delije” su pjevale “Druže Tito, Srbi tebe lažu, oni vole đenerala Dražu”, a “bed blu bojsi” su uzvikivali “Hrvatska – nezavisna država”.
https://www.youtube.com/watch?v=6nzJyIKH0IQ
U jednom trenutku, navijači zagrebačkog Dinama srušili su ogradu i nastao je opšti metež na terenu. U opštoj tuči koja je uslijedila povrijeđene su ukupno 193 osobe, od čega 117 policajaca.
Nacionalističke strasti koje su na “Maksimiru” isplivale na površinu bile su uvod u građanske ratove koji su rasturili Jugoslaviju, a konačan broj žrtava u ratovima za jugoslovensko nasljeđe ni do danas nije utvrđen. Ono što se zna, da je u ratovima od 1991. zaključno sa 1999. godinom, broj žrtava bio petocifren, a po nekim procenama i šestocifren.
“Građanski rat” na tlu Evrope – “Hejsel” 1985.
Jedna od najvećih tragedija na fudbalskim stadionima desila se 29. maja 1985. godine na stadionu “Hejsel” u Briselu, kad je u opštoj tuči navijača Liverpula i torinskog Juventusa stradalo 39 pristalica italijanskog kluba, a oko 600 ih je bilo povrijeđeno.
Prije početka utakmice, navijači Liverpula probili su ogradu i sabili Juventusove u ćošak, što je prouzrokovalo pad zida od tri metra, gdje je većina poginula, dok su ostali stradali u obračunima – ubijeni su noževima ili kamenicama. Neki su stradali u sveopštem stampedu.
Tragedija je na “Hejselu” dovela je do zabrane igranja engleskih timova u svim evropskim takmičenjima na nekoliko godina.
Važno je podsjetiti da je sredinom osamdesetih huliganizam na stadionima, i u Britaniji i u ostatku Evrope, bio na vrhuncu i da su širom “starog kontinenta” gotovo na nedjeljnom nivou stizali izvještaji o poginulim ili teško povrijeđenim navijačima.
Uvertira za najveći huliganski masakr bila je godinu dana ranije u Rimu, kad su fudbaleri Liverpula osvojili titulu u Kupu šampiona, a poslije meča su navijači Rome proganjali pristalice Liverpula ulicama Rima. Desetine navijača Liverpula je povrijeđeno, među njima i jedan trinaestogodišnjak, koji je gotovo totalno iskasapljen, završio je sa preko 200 šavova samo na licu.
Osveta je stigla u Brisel, a jedina, uslovno rečeno, pozitivna posljedica masakra na “Hejselu” bio je zakon protiv huliganizma koji je usvojila Vlada Margaret Tačer, a kojim je relativno brzo i veoma efikasno ukinuta praksa huliganskog divljanja britanskih navijača.
Fudbalski rat 1969. odnio 3.000 života
Fudbalski rat je bio kratkotrajan i vođen je između Salvadora i Hondurasa 1969. godine. Uzrok rata je bio ekonomske prirode, odnosno pitanja imigracije iz Salvadora u Honduras. Tenzije prouzrokovane ovim pitanjem su se poklopile sa neredima koji su izbili tokom druge runde kvalifikacija za Svjetsko prvenstvo u fudbalu 1970. godine.
Prvi meč odigran je 8. juna u Hondurasu. Domaćin je slavio sa 1:0, golom centarfora Roberta Kardone u posljednjem minutu. Ostaće upamćeno da se osamnaestogodišnja Amelija Bolainos iz Salvadora ubila, jer nije mogla da podnese poraz svoje reprezentacije. Na sahrani je prisustvovao veliki broj ljudi uključujući, i predsjednika zemlje.
Mediji i političari u objema zemljama podigli su velike tenzije.
U revanšu odigranom pod velikim mjerama obezbjeđenja, na koji su igrači Hondurasa došli u oklopnim vozilima, ubijena su dva, a povrijeđeno na desetine navijača. Salvador je slavio sa 3:0 i zbog istog broja bodova igrana je majstorica, na neutralnom terenu, u Meksiku.
Nakon trećeg meča odigranog 26. juna, u kojem je Salvador slavio sa 3:2 i plasirao se na Svjetsko prvenstvo, ponovo su izbili veliki neredi koji su prouzrokovali pogibiju nekoliko navijača i na desetine povrijeđenih.
Ubrzo je na stotine migranata koji su došli u Honduras prognano nazad u Salvador. Dvije zemlje prekinule su diplomatske odnose i početak sukoba bio je pitanje dana.
Rat je počeo 14. jula 1969. godine kad je vojska Salvadora napala Honduras. Organizacija američkih država je pregovarala o prekidu vatre u noći 18. jula, što je dovelo do potpunog prekida vatre 20. jula. Salvador je povukao snage početkom avgusta.
U šestodnevnom ratu stradalo je oko 3.000 ljudi, od čega je 900 vojnika i civila poginulo na strani Salvadora i oko 2.100 na strani Hondurasa.
Dvije države su potpisale mirovni sporazum tek 30. oktobra 1980. godine i dogovorile da riješe granični spor oko Zaliva Fonseka i pet dijelova granice posredstvom Međunarodnog suda pravde.
Sud je većinu sporne teritorije dodijelio Hondurasu 1992. godine, a 1998. su Salvador i Honduras potpisali ugovor o razgraničenju kako bi ispunili uslove dekreta suda. Ukupna površina teritorije koju je Honduras dobio od Salvadora nakon odluke suda je 374,5 kilometara kvadratnih.
(Sputnjik)