Sutra se navršava 27 godina od kada je u američkoj bazi Rajt Peterson u Dejtonu parafiran Opšti okvirni sporazum za mir u BiH i njegovih 12 aneksa, čime je okončan rat u BiH i uspostavljen njen ustavno-pravni poredak. Ovim sporazumom stvorena je državna zajednica BiH sastavljena od dva entiteta, Republike Srpske i Federacije BiH. Dejtonski sporazum, nakon tronedjeljnih pregovora, parafirali su tadašnji predsjednici Srbije Slobodan Milošević, takozvane Republike BiH Alija Izetbegović i Hrvatske Franjo Tuđman.
I 27 godina nakon potpisivanja, Dejtonski mirovni sporazum izvor je različitih tumačenja i političkih sporenja u BiH. U Federaciji BiH ističu da je mirovni sporazum ugrožen kao nikada ranije, iz Republike Srpske poruka samo želimo vraćanje ustavnih nadležnosti. Koliko su dva entiteta podijeljena oko ovog datuma pokazuje i činjenica da je u RS sutra neradni dan, dok se u Federaciji BiH dan kao i svaki drugi. Cilj sporazuma bio je uspostaviti pomirenje među narodima. Danas je teško reći da li je to ispunjeno. Drugi po redu predsjednik Srpske i prva žena na čelu jedne Republike u istoriji srpskog naroda bila je Biljana Plavšić. Poručuje da u BiH ne samo treba poštovati Dejtonski sporazum, nego je to, kaže obaveza.
“Ako ne valja Dejtonski sporazum, onda bi trebalo tražiti drugo rješenje, ali ne vidim da bi drugo rješenje bilo tako dobro kao što je Dejtonski sporazum”, rekla je Plavišićeva povodom 27 godina od potpisivanja ovog mirovnog sporazuma.
Dejtonski porazum je pripreman kao najoptimalnije rješenje – ne samo za prekid rata, nego i za održiv mir uz striktno poštovanje Ustav. Zato bi bilo dobro kada bi i u Federaciji BiH bili svjesni značaja Dejtonskog sporazuma, poruka je to šefa Predsjedništva Republike Srpske u Srbiji.
“Naravno, i pored toga, ili i baš zato, svi mi u Republici Srpskoj moramo ne samo insistirati na poštovanju Dejtonskog mirovnog sporazuma i dejtonskog Ustava BiH, nego i raditi na vraćanju nadležnosti koje su Srpskoj oduzimane pravnim nasiljem visokih predstavnika, međunarodnih organizacija i organa EU i Ustavnog suda BiH, gdje su odluke donošene tako što su sudije iz reda srpskog naroda preglasavala četiri stranca i dvoje sudija Bošnjaka”, poručio je Cicović.
Borba za izvorni Dejtonski sporazum predstavlja borbu za opstanak Republike Srpske i prvorazredni zadatak kako aktuelne vlasti, tako i opozicije u Srpskoj, kaže senator Republike Srpske Milimir Mučibabić.
“U ovom momentu Republika Srpska zarad svog postojanja i budućnosti mora da insistira na svemu onom što je taj međunarodni ugovor njoj podario. “Ako je država složena, u suštini treba insistirati na tome šta nam taj međunarodni ugovor donosi. U posljednjih deceniju i više kroz instituciju međunarodnih predstavnika i OHR-a pritisci su bili sa svih strana, a osnovni zadatak jeste razvlašćivanje Republike Srpske”, naveo je Mučibabić.
Istoričari smatraju da Republika Srpska ima najbolju namjeru da se Dejtonski sporazum sačuva, ali i da kao ozbiljna država, s obzirom na stalne pokušaje da on bude preoblikovan, treba da ima više rješenja.
“Republika Srpska treba da istraje na tome da se on očuva, ali da se i priprema na razdruživanje iz BiH i ujedinjenje sa Srbijom jer sve pouke koje smo izvukli kao sada mnogo iskusniji narod u prethodnih 20 i više godina govore da Zapad neće imati razumevanje za te dobronamjerne, diplomatske i političke napore Republike Srpske da pokuša da očuva kakvu-takvu BiH”, ocijenio je Raković.
Političari podsjećaju i da je, nažalost, mnogo puta došlo do skrnavljenja sporazuma koji je donio mir u BiH.
“Dejtonski mirovni sporazum obezbijedio je mir i konstitutivnost sva tri naroda u BiH”, poručio je predsjednik SPS-a Goran Selak, povodom 27 godina od potpisivanja ovog sporazuma.
Dejtonski mirovni sporazum potpisan je u vazduhoplovnoj bazi Rajt-Paterson kod Dejtona, u američkoj državi Ohajo i tako je prekinut rat u BiH. Sporazum je zvanično potpisan u Parizu 14. decembra 1995. godine, a Skupština SRJ ratifikovala ga je 21. novembra 2002. godine. Ovim sporazumom stvorena je državna zajednica BiH sastavljena od dva entiteta, Republike Srpske i Federacije BiH, koji su potpisnici svih aneksa.
Izvor: TV K3