Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske dr Nenad Stevandić danas je u Budimpešti u obraćanju na 11. Konferenciji predsjednika parlamenata zemalja Jugoistočne Evrope, poručio da da je strateški interes zemalja Zapadnog Balkana članstvo u Evropskoj uniji, ali da zbog nedostatka jasnog i ujednačenog pristupa, proces pridruživanja zemalja značajno kasni.
Govor predsjednika Stevandića objavljujemo u cjelosti:
„Čast mi je da vas, u ime Narodne skupštine Republike Srpske i u svoje ime, srdačno pozdravim, zaželim svima nama uspješan rad i da vam se obratim sa nekoliko riječi:
Svjesni smo izazova u funkcionisanju zajedničkih politika Evropske unije, njenog aktuelnog položaja u međunarodnim odnosima, što u značajnoj mjeri utiče na poziciju zemalja Jugoistočne Evrope. Strateški interes zemalja Zapadnog Balkana oduvijek je bilo članstvo u Evropskoj uniji. Čini se da je Zapadni Balkan često bio žrtva unutrašnjih problema sa kojima se suočavala sama Unija u ostvarivanju zajedničkih politika, posebno imigracione.
Nije nikakva novost da se region Zapadnog Balkana odnosno jugoistoka Evrope suočava sa mnogim izazovima, a jedan od najozbiljnijih problema, koji je na žalost ponovo došao u centar pažnje, i koji prijeti da ugrozi dostignuti stepen stabilnosti jeste povećan rizik od terorizma, naročito nakon posljednje eskalacije sukoba na Bliskom istoku. Međutim, i prije ove posljednje eskalacije, Zapadni Balkan se suočavao sa izazovima koje sa sobom nose ilegalne migracije iz Azije i Afrike, prvenstveno zbog opasnosti od dolaska ekstremista, ne samo u region već i u samu Evropsku uniju.
Takođe, svjedoci smo i da bezbjednosne agencije pojedinih zemalja članica Evropske unije ukazuju na prisustvo nekoliko ekstremističkih grupa u Bosni i Hercegovini. Pored toga, s obje strane Atlantika pominju se izvještaji koji ukazuju na to da određene terorističke grupe i dalje planiraju moguće napade u Bosni i Hercegovini. Ovakve, prije svega, zabrinjavajuće informacije jasno ukazuju na ozbiljnost situacije i naglašavaju potrebu za većim zajedničkim angažmanom u suočavanju s ovim izazovima.
Sam proces proširenja Unije često je obilježen nedostatkom ujednačenog pristupa, što kroz jačanje evroskepticizma može otežati ostvarivanje dugoročnih ciljeva poput regionalnog mira, stabilnosti i ekonomskog razvoja. Zemlje Zapadnog Balkana suočavaju se s različitim standardima u procesu pristupanja EU, u odnosu na neke ranije, ali i neke sadašnje kandidate. Mišljenja smo da bi fokus Evropske unije prije svega trebalo da bude usmjeren ka održivom, stabilnom i ubrzanom razvoju regiona, a ne na političkom uslovljavanju. Eliminisanje dvostrukih standarda postaje ključno kako bi pristupanje bilo zasnovano na objektivnim činjenicama, čime bi se osigurala dugoročna stabilnost. Zemlje kandidati trebaju pokazati poštovanje prema zakonima i standardima, ali istovremeno treba biti oprezan pri nametanju uslova koji se odnose na aktuelnu geopolitičku situaciju.
Prilagođavanje političkog sistema određene države s ciljem ispunjavanja kriterijuma Unije ne bi trebalo da ugrožava njen ustavni poredak i osnovne vrijednosti, niti temeljne pravne norme njenog postojanja i funkcionisanja. Bosna i Hercegovina, kao složena država sa tri konstitutivna naroda i dva državotvorna entiteta, može postati članica Unije samo kao takva, uz određeno prilagođavanje svog političkog sistema evropskom pravnom nasljeđu.
Narodna skupština Republike Srpske već godinama prilagođava i harmonizuje svoje zakone sa pravnim nasljeđem Unije. Naša Narodna skupština glavni je akter u tom procesu. Dosadašnji pristup Brisela politici integracija nije se pokazao realnim, s jedne strane, zbog nemogućnosti da zemlje Balkana u kratkom vremenskom roku realizuje sve zahtijevane reforme, a s druge strane, zbog kriterijuma pridruživanja, koji su po našem mišljenju često izlazili iz okvira pravnog nasljeđa Evropske unije.
Stoga, još jednom naglašavam da je eliminisanje dvostrukih standarda ključno kako bi pristupanje bilo zasnovano na objektivnim činjenicama, čime bi se osigurala dugoročna stabilnost. Nesporno je da zemlje koje teže članstvu u Uniji moraju biti posvećene poštovanju zakona i standarda, ali istovremeno treba biti oprezan pri nametanju uslova koji se odnose na aktuelnu geopolitičku situaciju. Geopolitički interesi, koji su prolazni i neujednačeni, ne bi smjeli ugrožavati osnovne vrijednosti Evropske unije.
Prema Sporazumu o Evropskoj uniji, Unija „poštuje ravnopravnost država članica, kao i njihove nacionalne identitete, koji su neraskidivo povezani sa njihovim osnovnim političkim i ustavnim strukturama, uključujući regionalnu i lokalnu samoupravu.“ Postizanje ravnoteže između očuvanja nacionalnog identiteta i prilagođavanja evropskim standardima ključno je za proces pristupanja. Evropska unija, kao unija naroda i država, trebalo bi da vodi računa o svojoj raznolikosti, ali istovremeno trebalo bi da poštuje i kulturno nasljeđe i vrijednosti zemalja kandidata. Proces pristupanja ne smije ugrožavati identitet zemalja Zapadnog Balkana, već, naprotiv, treba pokazati spremnost Unije da uvažava specifičnosti svake zemlje, jačajući tako veze kroz poštovanje kulturne baštine i tradicije koja se razvijala vijekovima.
Pored toga, govoreći o „evropskim vrijednostima“, potrebno je istaći da ne može primjena jednih vrijednosti ugrožavati druge, poput nacionalnih, tradicionalnih i porodičnih vrijednosti. Ove vrijednosti ne bi smjele biti žrtvovane u ime novih vrijednosti, a što ni na koji način ne znači negiranje prava pojedinaca.
Postojanost evropskih integracija kroz uporedno regionalno povezivanje i naročito osjetno poboljšanje životnog standarda građana te poštovanje specifičnosti zemalja predstavljaju dobre osnove za novi zamah u evropskim integracijama i smanjenju evroskepticizma u regionu u narednom periodu.“
Pored predsjednika Stevandića na Konferenciji prisustvuju između ostalih i premijer Mađarske Viktor Orban, predsjednik Parlamenta Mađarske Laslo Kever, predsjedavajući Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH Marinko Čavara, predsjednik Skupštine Crne Gore Andrija Mandić, predsjednik Narodne skupštine Republike Srbije Vladimir Orlić, predsjednik Narodne skupštine Sjeverne Makedonije Talat Džaferi, predsjedavajući Doma naroda Parlamenta FBiH Tomislav Martinović, predsjednik Donjeg doma Parlamenta Italije Lorenco Fontana, evropski komesar za proširenje Oliver Vahrelji, te brojne zvanice i gosti.
Predsjednik Stevandić je juče u Sentandreji razgovarao sa episkopom budimskim Lukijanom, te posjetio Srpski crkveni muzej.