Srpska pravoslavna crkva kanonizovala je mučenike prebilovačke koji se slave 6. avgusta kao Sveti prebilovački novomučenici.
Vladika Atanasije je u svojoj besjedi rekao da su Prebilovčani dva puta stradali – prvi put 1941. kada su su poubijani, a potom 1992. kada su i mrtvi opet ubijeni i kada su njihove kosti minirane.
“Na ovom mjestu se moramo učiti ljubavi, vjeri i žrtvi, jer je to suština pravoslavlja. Moramo biti bolji i dostojni svoje tradicije i svojih predaka”, rekao je vladika Atanasije.
On je naglasio da mu je drago da Prebilovci prebivaju i da se život vraća u ovo stradalničko mjesto.
Paroh čapljinski Marko Gojačić kaže da broj ljudi koji se svake godine okupi u Prebilovcima svjedoči koliko su ovo mjesto i prebilovački novomučenici važni za srpski narod.
“Poruka iz Prebilovaca je danas da se ljudi vrate i obnove svoje domove i da budu uz Crkvu. Pored obnove građevina moramo da se obnavljamo i duhovno, da obnovimo sami sebe. Nadam se da će svake naredne godine ovdje da bude još više ljudi i da ćemo ovdje svjedočiti ne smrt, već vaskrsenje i radost života”, rekao je paroh Gojačić.
Predsjednik Srpskog nacionalnog društva “Prebilovci” Milenko Јahura podsjetio je da su Prebilovci najstradalnije selo u Evropi u Drugom svjetskom ratu.
“Ovo mjesto bi trebalo da nam bude simbol i oslonoac za uspostavljanje kulture sjećanja na naše žrtve u pravom smislu i onako kako to rade Јermeni ili Јevreji”, kaže Јahura.
On dodaje da je danas u Prebilovce došlo više od 200 ljudi iz Beograda i Novog Sada, ali i članova Udruženja “Јadovno” iz Banjaluke, Gradiške, Prijedora.
Mile Zeljić, predsjednik SKPD “Prosvjeta” u Kozarskoj Dubici, kaže da su u Prebilovce stigli članovi ovog društva, ali i još nekoliko društava iz Kozarske Dubice da bi odali počast prebilovačkim žrtvama.
“Velika je sličnost između Prebilovaca, Kozarske Dubice, Gradine, Јasenovca. Osnovni motiv je da se poklonimo žrtvama i kažemo da ih nismo zaboravili i da ćemo ih vječno pamtiti”, rekao je Zeljić.
Mještanin Prebilovaca Bojan Ekmečić kaže da je 6. avgust veliki dan za Prebilovce, jer se prebilovačke žrtve na taj dan kada su stradali 1941. sada slave kao sveti. On dodaje da danas ima života u Prebilovcima, da ima i mladih ljudi i da se nada da će biti još više.
Njegova svetost patrijarh srpski Irinej 8. avgusta 2015. godine je osveštao Hram Vaskrsenja Hristovog koji je sagrađen u znak sjećanja na 4.000 Srba iz donje Hercegovine stradalih od ustaša u Drugom svjetskom ratu i bačenih u jame, a čije su kosti minirane 1992. godine u Spomen-kosturnici koja se nalazila na mjestu današnjeg Hrama.
Po povratku Srba u Prebilovce, nakon 2000. godine, ostaci kostiju prebilovačkih novomučenika su sakupljeni. Stali su u sedam kovčega i oni su 2015. sahranjeni u kripti Hrama Vaskrsenja Hristovog koji je urađen po uzoru na Crkvu Hristovog groba u Јerusalimu, koja je simbol Vaskrsenja i simbol života.
U Prebilovcima je u prvim danima avgusta 1941. od ukupno hiljadu stanovnika ubijeno 850, od kojih 600 žena i djece. Oni su, prema svjedočenjima ustaša kojima je 1957. godine suđeno za ovaj zločin, živi gurnuti u jamu Golubinka kod sela Šurmanci, nadomak Međugorja.
Ovo mjesto je spaljeno i u junu 1992. godine, kada su tokom ofanzive “Čagalj” pripadnici HOS-a i HVO-a, pod komandom generala Јanka Bobetka, upale u selo.
Hram u Prebilovcima sagrađen je uz dobru volju, razumijevanje i pomoć predsjednika Srpske Milorada Dodika, ali i zahvaljujući donacijama Srba u dijaspori.
U Prebilovcima je danas bilo više stotina ljudi iz cijele Hercegovine, brojnih gradova iz Republike Srpske i Srbije, a među prisutnima bili su i načelnici opština Nevesinje Milenko Avdalović i Ljubinje Darko Krunić.
RTRS