Održavaju se sedmi predsednički izbori u Sloveniji nakon sticanja samostalnosti 1991. na kojim će Slovenci birati petog predsjednika.
Eventualni drugi krug zakazan je za 13. novembar.
Prema predizbornim anketama, najveću prednost ima kandidat Slovenačke demokratske stranke (SDS) Anže Logar, zatim nezavisna kandidatkinja Nataša Pirc Musar i kandidat vadajućeg Pokreta “Sloboda” i Socijalnih demokrata Milan Brglez, prenosi Euronews.
U birački spisak upisano je ukupno 1.694.429 birača, od kojih 107.107 ima stalno prebivalište u inostranstvu.
Izbori će se održati na 3.183 birališta u Sloveniji, a u inostranstvu će biti otvoreno 30 biračkih mjesta.
Prethodnih dana – 18,19. i 20. oktobra – na 96 biračkih mjesta Slovenci su imali priliku da glasaju ako su se prijavili za opciju prijevremenog glasanja.
Za tri dana prijevremeno je glasalo skoro 68.000 birača, ili približno četiri odsto birača sa pravom glasa.
Kandidati
Građani Slovenije biraju između sadam kandaidata čiji je redoslijed na listiću određen žrijebom.
1. Milan Brglez
Sadašnji zastupnik u Evropskom parlamentu iz redova Socijaldemokrata Tanje Fajon ima podršku i Pokreta “Sloboda” premijera Roberta Goloba. Bivši je predsjednik parlamenta Slovenije koji je u izbornu trku ušao sa sloganom “Odgovorno”.
Diplomirao je međunarodne odnose na Fakultetu za društvene nauke u Ljubljani gde je i doktorirao, a potom i postao šef katedre za međunaroddne odnose.
Zanimljivo je da je bio i potpredsjednik Crvenog krsta Slovenije, a da je nakon predsjedničke kandidature odstupio s mjesta predsednika Šahovskog saveza te zemlje.
2. Anže Logar
Poslanik Slovenačke demokratske stranke (SDS) Janeza Janše koja je poražena na aprilskim parlamentarnim izborima i bivši ministar spoljnih poslova Slovenije u izbornu trku ulazi uz podršku svoje stranke, ali i grupe građana.
U kampanji je nastupao sa sloganom “Za budućnost zajedno” i nastojao je osvojiti glasove pozivajući na jedinstvo.
“Na ljevici kažu da sam krajnji desničar, u NSI kažu da sam ljevičar, što znači da sam pravi kandidat za predsjednika koji će biti predsjednik svih građana, svih Slovenaca”, izjavio je Logar.
Njegova pobjeda značila bi da će kandidat desnice prvi put u 30 godina dobiti predsjedničke izbore.
Logar je diplomirao na Ekonomskom fakultetu u Ljubljani, a doktorirao na Fakultetu primjenjenih društvenih studija u Novoj Gorici. Zanimljivo je da vozi biciklističke maratone.
3. Janez Cigler Kralj
Janez Cigler Kralj je politikolog koji u predsjedničku trku ulazi s podrškom podrškom Demohrišćana NSi i uz slogan “Kralj za predsjednika svih”.
Bio je poslanik i šef poslaničke grupe svoje stranke i, do juna ove godine, ministar za rad, porodicu, socijalna pitanja i jednake mogućnosti. Cilj mu je, kako je naveo, ulazak u drugi krug predsjedničkih izbora. Diplomirao je na fakultetu za društvene nauke.
4. Miha Kordiš
Kordiš je diplomirao je filozofiju i komparativnu književnost na Filozofskom fakultetu u Ljubljani i kandidat je ljevice na predsjedničkim izborima.
Tokom kampanje on je uglavnom isticao je svoju podršku radnicima sa niskim platama.
Zanimljivo je da kao uzor navodi Vladimira Iljiča Lenjina.
5. Nataša Pirc Musar
Nataša Pirc Musar je nezavisna kandidatkinja, bivša novinarka i advokatica specijalizovana na za zaštitu ličnih podataka koja je branila i Melaniju Tramp.
Pirc Musar je ušla u predsjedničku trku jer smatra da njeno iskustvo, znanje i aktivnosti u javnom životu, poput borbe za ljudska prava i protiv siromaštva, pokazuju da može najbolje služiti u državnom interesu i tvrdi da neće ćutati o nepravilnostima u društvu.
Pirc Musar, koja je doktorirala pravne nauke, ima veoma impresivnu karijeru. Prije nego što se posvetila pravu i radila je kao novinar za domaće i strane medijske kuće. Kao advokat je postigla veliki uspjeh, a bila je direktor Centra za komunikaciju i obuku pri Vrhovnom sudu Slovenije, ali i predsjednica Zajedničkog nadzornog tijela za Europol.
Zanimljivo je da je njen sajt za predsjedničke izbore predsjednica.bo (bo je domen Bolivije, a ime sajta na slovenačkom znači biće predsjednica, budući da Slovenija dosad nije imala ženu na tom mjestu).
6. Vladimir Prebilič
I Vladimir Prebilič je nezavisni kandidat koga su podržali vanparlamentarna VESNA – zelena stranka i 45 nezavisnih župana, a u izbornu trku ulazi s pozicije gradonačelnika Kočevja i to u trećem mandatu.
Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Ljubljani na smjeru Istorija i geografija. Doktorirao je odbrambene nauke i bio šef Katedre za studije odbrane, a danas, pored angažmana na mjestu gradonačelnika predaje vojnu istoriju, geopolitiku, odbrambenu geografiju i evropsku bezbjednost na Fakultetu društvenih nauka. Bio je lični savjetnik predsjednika SD Boruta Pahora za oblast unutrašnjih poslova, a od 2008. do 2011. radio je u Kabinetu predsjednika Slovenije, Danila Tirka na proučavanju i podizanju patriotizma među mladima.
Za sebe kaže da je strastveni je kolekcionar i čitalac stripova. 7. Sabina Senčar
Ginekolog Sabina Senčar je kandidatkinja vanparlamentarne populističke stranke Resni.ca i novo lice na političkoj sceni. U više navrata je kritikovala načine na koje se politika nosi sa epidemijom korone. Slovenački mediji su naveliko pisali o činjenici da nije vakcinisana protiv korone, ali i da u svojoj ginekološkoj ambulanti ne nosi zaštitnu masku.
Ukoliko bude izabrana, kako je rekla, prvo bi pozvala predstavnike susjednih zemalja u predsjedničku palatu.
“Mnogo bih radila na pronalaženju prijatelja, jer je važno imati više prijatelja nego neprijatelja”, navela je.
Ankete i prognoze
Prema predizbornim anketama, najveću prednost ima kandidat Slovenačke demokratske stranke (SDS) Anže Logar, zatim nezavisna kandidatkinja Nataša Pirc Musar i kandidat vadajućeg Pokreta “Sloboda” i Socijalnih demokrata Milan Brglez.
Prema anketi koju za kanal Novo24 TV provela agencija Parsifal, najveći broj ispitanika, njih 27,1 odsto, glasao bi za bivšeg šefa diplomatije i kandidata opozicije Logara, na drugom mjestu je advokatica Nataša Pirc Musar koja ima podršku 19,9 posto, a slijedi je evroparlamentarac Milan Brglez s podrškom od 10,7 odsto, prenela je u ponedeljak slovenačka agencija STA.
U pretpostavljenom drugom krugu Logar bi pobijedio Brgleza, sugerišu ankete, ali bi se između njega i Pirc Musar vodila mrtva utrka.
Apel dosadašnjeg predsjednika
Aktuelnom predsjedniku Borutu Pahoru drugi mandat ističe u decembru i po Ustavu više nema prava da se kandiduje.
On je pozvao građane da izađu na birališta i da izaberu kandidata koji će raditi na jedinstvu i dobrim odnosima sa zemljama u regionu i za međunarodni ugled Slovenije.
“U vremenu koje je pred nama biće nam potrebna složna i jaka nacionalna i građanska zajednica”, rekao je Pahor.
Rekao je da je posao predsjednika važan i da ga treba obavljati neko ko ima volje i strasti za tu funkciju.
Predsjednik ima malo zakonskih ovlašćenja, ali ima posebnu moć, rekao je Pahor ukazavši na njegovo ujedinjujuće djelovanje i doprinos toleranciji u društvu.
Izborni proces
Predsjednik Državne izborne komisije Petar Golob ocijenio je u ponedjeljak da izborni proces teče normalno i nesmetano.
Kandidat je izabran ako dobije većinu važećih glasova. Ako nijedan od kandidata ne dobije više od 50 odsto glasova datih u prvom krugu, održava se drugi krug izbora koji je zakazan za 13. novembar.
Dva kandidata sa najviše glasova ulaze u drugi krug, a birači biraju između njih u drugom glasanju.
Ako je više kandidata dobilo isti najveći broj glasova, odnosno ako su dva ili više kandidata dobili isti drugi najveći broj glasova, izbor kandidata za ponovno glasanje utvrđuje se žrebom, u skladu sa Zakonom o izboru predsjednika Republike Slovenije.
Mandat predsjednika Slovenije traje pet godina, a funkcija je ograničena na dva uzastopna izbora.
Protokolarna funkcija
“Prema slovenačkom Ustavu, funkcija predsjednika Republike je na prvi pogled protokolarna, čak i simbolična, jer nema nikakve poluge izvršne vlasti. Utvrđena je Ustavom i zakonima, koji, međutim, definišu ulogu predsjednika države u realnom političkom sistemu prilično nejasno. Javnost zamišlja ulogu predsjednika države kako god želi, a predsjedničkoj funkciji pripisuje zadatke koje ona nema i ne može imati. Predsjednika stoga treba shvatiti u kontekstu povjerenja u funkcioniranje političkih institucija. Podaci istraživanja pokazuju da je ova vrsta povjerenja u Sloveniji na relativno niskom nivou u odnosu na druge zemlje, izuzev ‘personaliziranih funkcija’, koje takođe uključuju funkciju predsjednika države”, prenijela je RTV Slovenije izjavu profesora Sama Uhana s Odsjeka za analitičku sociologiju Fakulteta društvenih nauka Univerziteta u Ljubljani, koji je, između ostalog, specijalist za istraživanje javnog mnjenja i masovnost ankete.
U tom smislu je, smatra Uhan, veoma važna uloga predsjednika, jer “svojim mišljenjima i postupcima može uticati na kredibilitet političkog prostora u širem smislu”.
Do sada su funkciju predsjednika Slovenije obavljali Milan Kučan (dva mandata) od 1992 do 2002. godine, Janez Drnovšek od 2002. do 2007. godine, Danilo Tirk od 2007. do 2012. godine i Borut Pahor (dva mandata) od 2012. do 2022. godine.