Prvi Ustav Republike Srpske donesen je 28. februara 1992. pod imenom Ustav Srpske Republike BiH i bio je temelj pravne moći, sigurnosti, legaliteta i legitimiteta Republike Srpske.
Ovim aktom definisan je politički okvir Republike Srpske i funkcionisanje njenih demokratskih institucija, te stvoren temelj na kojem Srpska i danas počiva.
Donošenjem prvog Ustava srpski narod i njegovo tadašnje rukovodstvo poslali su jasnu poruku da žele da žive u demokratski uređenom društvu u kojem su prava i slobode zagarantovane svima koji poštuju taj akt.
Tadašnja generacija političara pokazala je da ima hrabrosti, želje, snage i viziju da Republiku Srpsku uredi i kroz njen najveći zakonodavni akt – Ustav.
Prvi hrabar korak srpskih poslanika u Sarajevu i njihova istorijska odluka da osnuju Skupštinu srpskog naroda, 24. oktobra 1991. godine, označili su stvaranje Republike Srpske.
Skupština srpskog naroda u BiH osnovana je nakon što su 14. oktobra 1991. godine srpski poslanici preglasani u Skupštini tadašnje SR BiH.
Skupština je raspisala plebiscit o ostanku srpskog naroda u tadašnjoj zajedničkoj državi Јugoslaviji na kojem su se Srbi u BiH gotovo 100 odsto izjasnili za tu opciju.
Muslimani i Hrvati nisu priznali rezultat plebiscita, poslije čega su srpski poslanici iz svih stranaka u Skupštini SR BiH nastavili rad u Skupštini srpskog naroda i počeli donošenje akata kojima je konstituisana Republika Srpska.
Od desetak konstitutivnih akata koji su ustavnopravna osnova za stvaranje Republike Srpske dva su najbitnija – Deklaracija o proglašenju Republike Srpske i Ustav Republike Srpske.
Skupština srpskog naroda BiH Deklaraciju je usvojila 9. januara 1992, a Ustav 28. februara 1992. godine.
Јednoglasno usvojen na temeljima Deklaracije o osnivanju, prvi Ustav Republike Srpske garantovao je punu ravnopravnost i jednakost naroda i građana Republike.
Kao najviši konstitutivni pravni akt utvrdio je tip uređenja, sistem orgnizacije vlasti i sve druge poluge sistema, a istog dana donesen je i Ustavni zakon koji je omogućio njegovu primjenu i funkcionisanje Republike.
Ustav je donesen s prvobitnom namjerom da se spriječi prerano priznanje BiH i da se međunarodni faktori upozore i urazume da počnu da vode ozbiljne razgovore o unutrašnjem uređenju BiH, jer ono koje je postojalo prema Ustavu BiH iz 1974. nije moglo održati unutrašnji mir i nacionalnu ravnotežu.
Ustav je najvažniji dokument koji potvrđuje kontinuitet postojanja i funkcionisanja demokratskih institucija i državotvornosti Republike Srpske u okviru BiH.
Najviši pravni akt Republike Srpske, koji je uz određene amandmane i danas na snazi, donesen je prije izbijanja tragičnih sukoba i proglašenja nezavisnosti BiH mimo volje srpskog naroda.
Dio odredbi Ustava rađen je autonomno u Narodnoj skupštini, a dio je nametala međunarodna zajednica. Među izmjenama su i one koje su se odnosile na ograničavanje nadležnosti Srpske u korist zajedničkih organa BiH, kao i uspostavljanje Vijeća naroda.
Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Nedeljko Čubrilović rekao je da je Ustav Srpske kao najviši pravni akt temelj slobode, očuvanja ustavne pozicije, jačanja i razvoja Republike, te zaštite ravnopravnosti i jednakosti svih građana i naroda koji žive u Republici Srpskoj.
Predsjednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković rekao je da je prvim Ustavom određen politički okvir Republike i funkcionisanje njenih institucija, stvoren temelj na kojem Srpska i danas počiva, te jasno poručeno da srpski narod želi da živi u demokratski uređenom društvu.
Srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik istakao je da je donošenje prvog Ustava Republike Srpske bio kontinuitet državotvornosti srpskog naroda, koji je kroz istoriju znao da stvara države i da ih pravno uređuje.
– Tim Ustavom smo poručili da želimo da gradimo državu na demokratskim prinicipima sa demokratskim institucijama koje će štititi ne samo Republiku Srpsku, kao politički okvir za njene građane, već i svakog njenog građanina bez obzira na nacionalnost ili vjeroispovijest – naglasio je Dodik.
(RTRS)