U drugom dijelu Izvještaja pod nazivom “Nepoštovanje Dejtonskog sistema” izražava se žaljenje što se ustavni sistem, krajnje mudro koncipiran Dejtonskim sporazumom, često ne poštuje.
Bošnjačke stranke u BiH, dodaje se u tekstu, nisu spremne da prihvate konsocijativnu strukturu BiH.
“Zbog toga je Vlada Republike Srpske zauzela čvrst stav protiv nezakonitih postupaka i nastavlja da insistira na vraćanju nadležnosti uspostavljenih Sporazumom, a posebno Ustavom BiH, iako potreba da se brani i insistiranje na poštovanju ustavne podjele nadležnosti uređene međunarodnim ugovorom ne bi trebalo da postoji. To je najosnovnije načelo vladavine prava, koje prijatelji BiH iz međunarodne zajednice tako često naglašavaju i, koje li ironije, visoki predstavnik”, ističe se u drugom dijelu Izvještaja.
Visoki predstavnik, podsjeća se, postigao je ovu destruktivnu centralizaciju prisvajanjem i korišćenjem krajnje isfabrikovanih prava da nameće zakone i izmjene ustava, a kažnjavao je pojedince putem odluka.
Bivši britanski ambasador u BiH Čarls Kroford, koji je pomogao u kreiranju “bonskih ovlašćenja”, priznao je da “bonska ovlašćenja nemaju nikakav stvaran pravni osnov”.
Nezakonita centralizacija BiH pretvorila je nivo BiH, kako ga je nazvala Međunarodna krizna grupa, u “zombijevsku administraciju koja obezbjeđuje zaposlenje državnim službenicima, ali građanima pruža tek neke usluge”.
Radi ilustracije nekontrolisane centralizacije BiH, u Izvještaju se navodi, da je budžet institucija BiH porastao sa 281 milion KM u 2000. godini na 1,564 milijarde KM u 2015. U istom periodu, broj zaposlenih u institucijama BiH porastao je sa manje od 3.000 u 2000. godini na više od 22.000 u 2015. godini.
“Pored stvaranja prenaduvenog i disfunkcionalnog nivoa vlasti, centralizacija je podrila vladavinu prava i mehanizme zaštite konstitutivnih naroda BiH, piše u dijelu Izjveštaja pod naslovom “Nepoštovanje Dejtonskog sporazma”.
Iz Srpske podsjećaju da je nedugo po zaključivanju Dejtonskog sporazuma, postalo očigledno da dominantne političke stranke srpskog i hrvatskog naroda generalno prihvataju potpisani ugovor, ali bošnjačke ne.
“Slično kao kada su prihvatili, a zatim odmah odbili Lisabonski ugovor prije rata, bošnjački politički lideri bili su nezadovoljni nakon potpisivanja Sporazuma, i ostali nezadovoljni do danas, zato što su htjeli unitarnu državu u kojoj bi, kao najbrojniji od tri konstitutivna naroda, mogli da vrše vlast nad druga dva naroda.
Fundamentalna razlika u pristupu Sporazumu, koji se sastoji od međunarodno obavezujućih ugovora kojima je uspostavljena BiH, i dalje predstavlja najozbiljniju prepreku sa kojom se BiH suočava u izgradnji prosperitetnog i uspješnog doma za sve građane”, pojašnjava se u Izvještaju.
Vjerovatno se s pravom može reći, dodaje se, da su Hrvati pretrpjeli najočigledniju štetu kao rezultat bošnjačkog odbijanja, uz međunarodnu podršku, da priznaju politička prava koja im je dao Dejtonski sporazum.
Ono što je još ozbiljnije – mada ne uvijek i očigledno – vodeće bošnjačke stranke, uz pomoć nezakonitih postupaka visokog predstavnika, napadaju ustavnu podjelu većine nadležnosti koje pripadaju entitetima čime se ne poštuje struktura uspostavljena Dejtonom.
Osvrtanjem na proteklih 20 godina jasno je da BiH mora vratiti nadležnosti iz Aneksa 4 Sporazuma iz čisto praktičnih razloga efikasne i djelotvorne vladavine.
“Ustavna struktura BiH entitetima daje mogućnost da usvajaju reforme koje bi bile nemoguće na nivou BiH, s obzirom na inherentnu poteškoću postizanja konsenzusa na nivou cijele BiH. Republika Srpska je usvojila širok spektar reformi sa ciljem unapređenja privrednog ambijenta, uskladila svoje zakona sa evropskim standardima i na druge načine promovisala ekonomski razvoj – što su sve koraci koje FBiH preduzima uz mnogo veće oklijevanje. Kada bi BiH bila u potpunosti unitarna država, ovakve reforme bile bi skoro nemoguće”, podsjeća se u Izvještaju.
Navodeći razlike između funkcionalnosti Republike Srpske i Federacije BiH, u Izvještaju se dodaje da one takođe naglašavaju značaj autonomije entiteta u ustavnom sistemu BiH, te da se generalno smatra da Republika Srpska funkcioniše efikasnije od FBiH.
U svom posljednjem izvještaju o BiH, Međunarodna krizna grupa opširno govori o problemima upravljanja u FBiH, ali kaže da “problemi Republike Srpske nisu strukturni i ne nalažu trenutnu reformu”. U istom izvještaju, kaže se da je Narodna skupština Republike Srpske “najefikasnije zakonodavno tijelo u BiH”, podsjeća se u Izvještaju Republike Srpske upućenom Savjetu bezbjednosti UN.
(Srna)