Današnja subota se u pravoslavnom narodu naziva Teodorovom (Todorovom) subotom, jer je posvećena Svetom Velikomučeniku Teodoru Tironu. Za nju su vezani veoma neobični običaji.
Sveti Teodor Tiron (umro 306.) je hrišćanski svetitelj i velikomučenik. Njegove svete mošti nalaze se u sremskom manastiru Hopovu, na Fruškoj gori. Ovaj svetitelj je prvi svetac-zaštitnik grada Venecije, koga je kasnije naslijedio Sveti Marko.
Teodorova ili Todorova subota uvijek pada u prvu subotu Velikog Vaskršnjeg posta. Todorovu subotu, ili Todoricu, slavio je esnaf pekara.
Šta (ne) raditi danas
Na današnji dan je običaj da se pričešćuju vjernici, koji su cijelu nedjelju postili. Nekada su se na ovaj dan pričešćivali i đaci.
Za Svetog Todora vjeruje se da je zaštitnik stoke, posebno konja, pa se ovaj dan naziva još i Konjski dan – kada se konji ne prežu, već samo jašu. Trke konja su se na ovaj dan organizovale u Šumadiji. Uopšte, u mnogim selima se konji jašu, i pokazuju po selima.
U takovskom kraju ovaj svetac se slavi jer se vjeruje da liječi od padavice. Mještani u to vrijeme odlaze u obližnje manastire sa bolesnima, pale svijeće i mole se svecu za zdravlje.
Srbi, Makedonci i Bugari vjeruju da Sveti Todor, u vidu noćnog jahača tokom Todorove nedjelje, može da donese bolesti i ludilo. Na Todorov dan prvi put izlaze zmije nakon zimskog mirovanja. Na Kosovu misle da je nekada Sveti Teodor upravljao zmijama koje su imale noge. Kad su zmije počele da ujedaju ljude, on se naljuti na njih, oduze im noge, a ljude nauči kako da ih tuku štapovima i hvataju.
Ovog dana u selima istočne Srbije priprema se žito, kao za svaku krsnu slavu. Pravi se i kolač na kome se obavezno nalaze ukrasi u obliku konja ili potkovice.
Na taj dan se pali smeće (radi zaštite, tj. za zdravlje konja i porodice, radi odavanja poštovanja demonima i kao zaštita od zmija). Žene na Todorovu subotu ne smiju da peru kosu, u kući se ne smije paliti vatra (jer demoni ne vole dim), a djecu treba okupati prije konjskih trka. Izuzetno, ako je neophodno, dijete se i na taj dan može okupati, ali se obavezno stavlja potkovica u korito s vodom.
U selima leskovačkog Pomoravlja kažu da na dan Todorice Kraljević Marko jaše svog šarca na moru. Jednom godišnje, baš pred kraj zime, na Todorovu subotu čuje se topot konja koji ledi krv u žilama. To su, kaže predanje, Todorci – pola ljudi pola konji, ali nisu kentauri. Oni su zli i spadaju u najopsanija mitska bića na ovom prostoru. Njihov vođa je Veliki Todor, piše Telegraf.
Ako izađete iz kuće kad padne mrak, a ovih dana je to nešto poslije 17 časova, Todorovi konji će se čuti i rastrgnuće svakog ko hoda. Ovakvo vjerovanje je i danas živo u Vršcu.
Izvor: Telegraf