Odlukom o sprovođenju referenduma o nezavisnosti BiH ignorisana je volja najmanje 33 odsto stanovništva tadašnje BiH – Srba, ali Јugoslovena i ostalih. Prvog marta na sarajevskoj Baščaršiji ubijen je srpski svat Nikola Gardović i spaljena zastava Srpske pravoslavne crkve. Uslijedilo je tragično proljeće 1992. i krvavi troipogodišnji rat.
Bez dileme, tzv. Dan nezavisnosti nikada neće biti praznik svih u BiH. Niko iz Republike Srpske ne može da slavi dan kada su dva naroda preglasala treći i krenuli putem izdvajanja BiH iz Јugoslavije.
Za srpske porodice poginulih i nestalih 1. mart je dan kada su dva naroda, Bošnjaci i Hrvati, Srbima proglasili rat. Јedinstven je i politički korpus Republike Srpske, tzv. Dan nezavisnosti BiH za Republiku Srpsku apsolutno je neprihvatljiv i uvrjedljiv.
Pavić: Proslava 1. marta – prst u oko srpskom narodu i Srpskoj
Predsjednik Demokratskog narodnog saveza Marko Pavić rekao je da 1. mart nije datum koji je usvojen kao praznik, niti se slavi ni nivou BiH ili na nivou Republike Srpske, a njegova proslava je “guranje prsta u oko” srpskom narodu i Republici Srpskoj.
– Mislim da taj praznik samo podsjeća srpski narod na to da su se u nekom momentu dva naroda, odnosno dvije političke elite udružila protiv jednog naroda – izjavio je Pavić nakon današnjeg susreta sa članom Predsjedništva BiH iz Republike Srpske Mladenom Ivanićem, koji je boravio u radnoj posjeti Prijedoru. Pavić je dodao da proslava 1. marta ne doprinosi miru i stabilnosti, a posebno realizaciji evropskog puta BiH. – Јedni drugima moramo praštati i tražiti ono što nas veže da bi zajedno mogli ići u budućnost. Ovaj datum nije nešto što nas veže, nego, naprotiv, nešto što nas razdvaja – naglasio je Pavić.
Cvijanović: 1. mart 1992, tužan datum za srpski narod
Predsjednica Vlade Republike Srpske Željka Cvijanović smatra da je 1. mart tužan i tragičan datum za srpski narod na ovim prostorima, a da su događaji koji su se tada desili – održavanje referenduma i ubistvo srpskog svata na Baščaršiji u Sarajevu – bili uvod u rat u ovoj zemlji.
“To nije praznik cijele BiH i činjenica da je danas praznik samo u jednom njenom dijelu dovoljno govori o BiH”, rekla je Cvijanovićeva. Ona je istakla da je za nju praznik 9. januar – Dan Republike i poručila da će Republika Srpska nastaviti da slavi svoje praznike.
Ivanić: Za srpski narod 1. mart ne može biti praznik
Član Predsjedništva BiH iz Republike Srpske Mladen Ivanić izjavio jeda, kada je srpski narod u pitanju, 1. mart ne može biti praznik, jer je on asocijacija na ubistvo srpskog svata kod Stare crkve na Baščaršiji i na odluku na osnovu koje se mimo volje tog naroda odlučivalo o sudbini BiH.
To je jednostavno tako i to treba biti svima jasno i zašto mi taj datum osuđujemo”, rekao je Ivanić u Prijedoru. On je dodao da ne brani kolegama da ga slave, ali da on ne misli da je to ono što bi srpski narod trebalo da slavi. “Očekujem od njih da, ako se ne slažu sa 9. januarom, prihvate da ga mi slavimo” rekao je Ivanić.
U BiH je 1. marta 1992. godine održan referendum o nezavisnosti BiH na kojem je 62,7 odsto muslimanskih i hrvatskih birača glasalo za njenu nezavisnost i izlazak iz tadašnje SFRЈ. Na taj dan 1992. godine ispred Stare pravoslavne crkve na Baščaršiji, u centru Sarajeva, ubijen je i srpski svat Nikola Gardović i spaljena srpska zastava, što je nagovijestilo građanski rat u bivšoj BiH. U Federaciji BiH taj dan se obilježava kao “dan nezavisnosti”, dok Srbi ovaj datum doživljavaju kao dan kada je donesena nelegitimna odluka muslimanskog i hrvatskog naroda protiv srpskih interesa.