Na pojedinim lokacijama u banjalučkoj Poslovnoj zoni “Incel” utvrđeno je da kancerogenog ulja piralen ima čak 3.000 puta više nego što je dozvoljeno, pokazale su najnovije analize zemljišta sa tog područja u koje je “Glas Srpske” imao uvid.
Hemijska analiza zemljišta obavljena je na ukupno 52 lokacije u “Incelu”, od kojih je na 21 otkriven piralen u prekoračenim vrijednostima. Na tim lokacijama posluje ukupno šest preduzeća.
Svi rezultati rađeni su i upoređivani prema Pravilniku o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u poljoprivrednom zemljištu, s obzirom na to da ne postoji pravilnik za industrijska zemljišta.
Tako je, prema tom aktu, maksimalno 0,2 mg/kg granična vrijednosti piralena (PCB), međutim, na pojedinim lokalitetima na području “Incela” u površinskom i dubinskom sloju, odnosno na dubini zemljišta od 25 do 50 centimetara, detektovane su veoma visoke vrijednosti PCB-a.
Najveće zagađenje piralenom, i to u vrijednosti koja premašuje 600 mg/kg, otkriveno je u firmi “Lukić invest”, i to na lokacijama gdje se nekada nalazio transformator i kod kontejnera sa otpadnim bakarnim kablovima.
Osim u toj firmi, povišena koncentracija piralena pronađena je i u “Poslovnoj zoni AD”, i to na pojedinim lokacijama u iznosu od 565 mg/kg, ali i u firmama “BC Metal”, “Top metal”, “Univerzum” i “SHP Celeks”.
U izvještaju koji je radio Institut za zaštitu i ekologiju RS, a po nalogu ekološke inspekcije grada Banjaluka, a koji je u posjedu “Glasa Srpske”, navedeno je da prosječna izmjerena vrijednost PCB-a na zagađenim lokacijama iznosi 109,31 mg/kg, što je veoma visoka vrijednost i znatno veća od relevantne granične vrijednosti u Srpskoj, a posebno od granične vrijednosti u drugim zemljama, koja iznosi svega 0,02 mg/kg.
U ovom izvještaju je navedeno da se ne može garantovati da na lokacijama na kojima je pronađen piralen u površinskom sloju ne postoji zagađenje u donjim slojevima zemljišta, jer je uočljivo da na dosta lokacija ima nanošenja materijala i miješanja površinskog sloja, što otežava prikaz realne slike zagađenja.
– Potrebno je uraditi širi monitoring na kompletnoj lokaciji površinskog i dubinskog sloja zemljišta, te analizirati podzemne vode u “Incelu” kako bi se stekla prava slika širenja zagađenja u zemljište, podzemne vode i prisustvo u vazduhu – stoji u izvještaju, gdje je istaknuto da u saradnji sa zdravstvenim ustanovama treba procijeniti uticaj zagađenja na zdravlje stanovništva.
Pored zagađenja piralenom, ukazano je i na veoma visoko prisustvo teških metala i da su njihove vrijednosti na najvećem broju lokacija prekoračene.
– Treba naglasiti i da pokrivenost uzoraka na lokaciji “Incela” nije dovoljna, jer su urađene 52 analize, što predstavlja 0,65 odsto analize po hektaru i što ne daje pravu sliku zagađenja, jer se radi o velikoj površini od ukupno 80 hektara – zaključeno je u ovom izvještaju.
“Glas Srpske” ranije je objavio da su radnici firme “BC Metal”, koja se nalazi u banjalučkoj Poslovnoj zoni “Incel”, zatrovani teškim metalima, jer je vanrednim ljekarskim pregledima otkriveno da u krvi imaju olova, cinka i žive u dosta većim količinama od dozvoljenih.
Dr Paleksić: Srpska nema ustanovu za liječenje od trovanja piralenom
Pomoćnik direktora za medicinske poslove u Zavodu za medicinu rada i sporta RS Vesna Paleksić kaže da u Republici Srpskoj ne postoji specijalizovana ustanova za liječenje od eventualnog trovanja piralenom, kao što je to Nacionalni centar za kontrolu trovanja na VMA u Beogradu ili Institut za medicinu rada Srbije.
Na svim mjestima gdje su radnici bili izloženi piralenu, kaže, potrebno je izvršiti procjenu rizika i uraditi mjere eliminacije, a radnicima obezbijediti ljekarske preglede.
– Zdravstveno stanje radnika koji su bili izloženi piralenu neophodno je pratiti najmanje 10 godina nakon izlaganja – objašnjava Paleksić.
Piralen, kako ističe, spada u kumulativne otrove i ima sistemske efekte trovanja, koji se mogu ispoljiti neposredno nakon trovanja, ali i u budućnosti.
U ljudski organizam dospijeva preko kože, udisanjem pare ili produkata nastalih prilikom požara, preko sluznice oka ili gutanjem. Može oštetiti jetru, endokrini sistem, bubrege, nervni sistem, a ima, kako navodi, i potencijalno teratogeno i kancerogeno dejstvo. Dodala je da su žene posebno osjetljive na piralen, zbog dejstva na steroidne hormone, koji im u trudnoći može izazvati oštećenje ploda.
Firme gdje su utvrđene najviše vrijednosti zagađenja zemljišta u”Incelu”
(dozvoljena vrijednost PCB (0,2 mg/kg)
“Lukić invest” – više od 600
“Poslovna zona AD” – 565
“BC Metal” – 250
“Top metal” – 5,2
“Univerzum” – 3,6
“SHP Celeks” – 0,9
(Glas Srpske)