Pašalić ističe da ga stav IMO tima /Međunarodna monitoring misija/ da su rezultati popisa stanovništva u BiH validni – uopšte nije iznenadio, posebno ako se pogleda unazad, od pripreme pa do objavljivanja rezultata, gdje su aktivnu ulogu imali upravo oni koji su učestvovali u svim fazama popisnog procesa.
“Pretjerano popisivanje je problematično i postoji sredstvo da se provjeri ukupni broj stanovništva i broj građana po kategorijama. To pretjerano popisivanje je bilo 4,6 odsto što ne predstavlja izuzetak”, rekao je Everers.
Pašalić ističe da 196.000 više popisanih osoba, odnosno kako kažu u IMO timu `pretjerano popisanih` – nije kvalitet, jer se ogleda u tačnosti i preciznosti, pošto primjena popisa treba da omogući validnost određenih planiranja, istraživanja i slično…”.
“Pominjući neke od populaciono vrlo malih zemalja u Evropi i poredeći ih sa BiH u pogledu odstupanja rezultata u popisu stanovništva, Everers je izbjegao da ukaže šta bi značilo da je u jednoj Njemačkoj, kao najmnogoljudnijoj zemlji u Evropi sa 82 miliona stanovnika, odstupanje veće od pet odsto prekobrojno popisanih”, ističe Pašalić i precizira:
“To bi značilo da je popisano blizu pet miliona ljudi koji praktično ne žive u toj zemlji i nisu kategorija stalnih stanovnika /rezidenti/. Tih pet miliona je znatno više nego cijela jedna Hrvatska, odnosno jedan i po puta više nego BiH. Zar je to zanemarljivo u bilo kojoj sferi društvenih i ekonomskih planiranja?”.
Pašalić smatra da se Everers, govoreći o preporukama za budućnost, još više upleo u “vrzino kolo”.
“Njegova preporuka da u nekom narednom popisu BiH treba da eliminiše pitanja kao što su nacionalno, vjersko i jezičko izjašnjavanje pokazuje ili potpuno odsustvo poznavanja istorijskih, kulturnih i drugih obilježja onih koji žive u ovoj zemlji, ili, pak, tendenciju koja nema apsolutno utemeljenje u zemlji koja je višenacionalna, multikulturalna i višekonfesionalna”, navodi Pašalić.
On podsjeća da postoji određeni broj zemalja u Evropi koje ne tretiraju ova pitanja u popisu i pojašnjava da je riječ o dominantno jednonacionalnim zemljama koje imaju više od 90 odsto autohtonog stanovništva.
Navodeći da su u više od 50 odsto zemalja Evrope ova pitanja prisutna u anketama, Pašalić napominje da u ključnim dokumentima BiH stoji odredica o nacionalnoj strukturi, prema posljednjem popisu stanovništva, zapitavši kako bi se ti odnosi onda ubuduće primjenjivali.
Pašalić se osvrnuo i na izjavu šefa Delegacije EU u BiH Lars-Gunara Vigemarka, koji je rekao da je proces priprema za popis 2013. godine počeo još 2008. godine, odnosno pet godina ranije, očito aludirajući da je vrijeme za početak priprema za novi popis.
“Tačno je da smo ušli u period nove popisne dekade 2015 -2024. Ali, realno, kome bi uopšte više palo na pamet u ovoj zemlji da `gura kamen uzbrdo` koji bi se na samom vrhu ponovo skotrljao u podnožje!? To u ovom trenutku nije moguća varijanta nakon svih improvizacija koje su pratile posljednji popis”, smatra Pašalić.
On navodi da posebnu pažnju privlači Vigemarkov stav o značaju popisa za integraciju BiH u EU.
“Ovo je veoma bitan postupak i za proces ingeracije zemlje u EU, kao i u narednim koracima i popunjavanju takozvanog Upitnika, gdje je važan podatak broja stanovnika, porodica, lokalnih zajednica u smislu planiranja ekonomskih i društvenih reformi, kao i reformi u oblasti zdravstva, obrazovanja, ali je i zbog bezbjednosnih razloga dobro znati koliko je ljudi u lokalnim zajednicama”, rekao je Vigemark.
Pašalić, međutim, napominje da se govori o važnosti tačnog broja stanovnika, a u BiH toga nema, jer je 196.000 osoba više popisano.
“Važnost porodice nije sporna. Ali, nemamo tačan broj, odnosno imamo brojne fiktivne porodice koje ne učestvuju u stvarnom životu u ovoj zemlji. Naravno da je popis značajan za društvene i ekonomske reforme. Kako ćemo imati validno planiranje i reforme kada imamo fiktivne /nestvarne podatke?”, pita Pašalić.
On ukazuje da je jedno od ključnih pitanja – fertilni kontingent žena /žene u reproduktivnom periodu od 15 do 49 godina života/.
“Popisanih je 849.630, a u BiH ih ima 802.590! Kako da imamo validno planiranje u obrazovanju ako smo uvećali broj učenika osnovne škole /zakonski obavezno primarno obrazovanje/ na 344.134, a ima ih, prema vitalnoj statistici iste Agencije za statistiku BiH, 302.133” – pita Pašalić napominje:
“I oni najmlađi su `prebrojani` pa smo došli do cifre od 210.425 /predškolski kontingent, koji čine djeca do šest godina/, iako ih je 189.837, opet prema vitalnoj statistici Agencije za statistiku BiH. Ako već IMO tim `ne razumije` naše stanje, zar je ovo nepoznato Agenciji za statistiku, koja objavljivanjem kontradiktornih podataka sama sebe delegitimiše iz ovog procesa”.
Pašalić se osvrnuo i na stav šefa Odsjeka za statistiku UN Keiko Osaki-Tomite koja je rekla da su UN podsticale zemlje da barem jednom u deset godina sprovedu popis stanovništva, stanova i domaćinstava, jer je to nezamjenjiv resurs u planiranju ekonomskog razvoja i druge statističke aktivnosti u zemlji.
“Na jednoj strani govori se o značaju sprovođenja popisa u svakoj zemlji svijeta u desetogodišnjem vremenskom horizontu, a, sa druge strane, podržavaju rezultati koji su besmisleni, neprimjenjivi i obojeni političkim stavovima”, ukazuje Pašalić za Srnu.
Pašalić, redovni profesor demografije na Univerzitetu Istočno Sarajevo, naglašvava da rezultati popisa, koje su i međunarodni zvaničnici označili kao validne, daju krivu istorijsku sliku i pogrešnu statistiku.
On ističe da takvi rezultati popisa odudaraju od validnosti i realnih planiranja, te ostavljaju teško popravljive posljedice.
RTRS