Primjenjujući tehnike bioloških istraživanja, naučnici su proučavali postojanje veza između 275 indo-evropskih bajki, utvrdivši da su neke od njih nastale dosta prije nego što se mislilo, čak prije razvoja indo-evropskih jezika, a nekima su korijene datirali unazad i do bronzanog doba.
Među primjerima su i bajke “Ljepotica i zvijer”, prvi puta zapisana 1740., te “Cvilidreta” (1812.) braće Grim. “Sa sigurnošću se može reći da obje bajke sežu unazad do prve pojave velikih zapadnih indo-evropskih jezičnih podskupina”, tvrde autori studije, antropolog Džejmi Tehrani s britanskog univerziteta Durham i etnograf Sara Grasa da Silva s lisabonskog univerziteta Universidade Nova de Lisboa.
Njihova studija, objavljena u časopisu Royal Society Open Science , daje brojne odgovore na pitanja evropskog kulturnog nasljeđa, te pokazuje da su te priče prepričavane u vrijeme prije nego što su nastali engleski, francuski i italijanski jezik, piše Guardian.
I sam Vilhelm Grim vjerovao je da mnoge priče koje je zajedno sa svojim bratom Jakobom pomogao popularizirati vuku korijene iz zajedničke kulturne istorije koja datira unazad do prije pojave indo-evropskih jezika. Kasniji su stručnjaci to opovrgavali, tvrdeći da su neke priče puno novijeg datuma i prepričavane usmenom predajom, te po prvi puta zapisane u 16. ili 17. vijeku.
Pitanje odakle dolaze bajke jedna je od najvećih zagonetki svih istraživanja koja se bave tim dijelom kulturnog naslijeđa, kazala je Da Silva za Guardian. “Rekonstrukciju njihova nastanka često ometaju poteškoće u utvrđivanju kojem tsčno žanru pripadaju, ali i bogata međuigra između usmene predaje i pisane tradicije”, pojasnila je.
Nova metoda mapiranja priča baziranjem zajedničkih jezika i geografske blizine primjenjiva je jer se u tradiciji usmene predaje narodne bajke prenose govornim jezikom, pa je tako moguće očekivati određene korelacije, budući da se i jezici i narodne bajke prenose s generacije na generaciju.
Studija Tehranija i Da Silve potvrdila je teoriju Vilhelma Grima: “Neke od priča datiraju unatrag daleko prije najranijih zapisa te daleko prije nastanka klasične mitologije – neke se verzije čak pojavljuju u latinskim i grčkim tekstovima – no naša otkrića sugeriraju da su daleko starije i od toga”, kazao je Tehrani.
Analiza je pokazala da je korijene bajke “Dječak i čarobni grah” moguće pratiti unatrag do prije više od 5 hiljada godina. “Ljepotica i zvijer” i “Cvilidreta” su priče stare oko 4 hiljade godina, a danas ne toliko poznata priča o kovaču koji je prodao dušu đavolu, oko 6 hiljada godina, odnosno, prepričavana je još u bronzano doba.
Kako bi utvrdili starost bajki, naučnici su u svojoj studiji primijenili metode filogenetske analize, razvijene radi istraživanja evolucijskih odnosa među vrstama, te koristeći indo-evropsko jezično stablo u potrazi za podrijeklom zajedničkih priča na njemu.
“Zaista je prilično nevjerovatno da su te priče preživjele, a da nisu zapisane. Prepričavane su u vrijeme prije nego što su engleski, francuski i italijanski jezici uopšte postojali i to vjerojatno na nekom odumrlom indo-evropskom jeziku”, ocijenio je Tehrani.