Astronomi su posmatrali katastrofalne posljedice zvijezde koja je odabrala pogrešnog plesnog partnera, dokumentujući ono što se čini kao nova vrsta supernove, koja se dogodila kada je masivna zvijezda pokušala progutati crnu rupu s kojom je bila u dugom “pas de deuxu” (plesu za dvoje).
Zvijezda, koja je najmanje 10 puta masivnija od našeg Sunca, i crna rupa, koja ima sličnu masu, bile su gravitacijski povezane jedna s drugom u onome što se naziva binarni sistem. Ali kako se udaljenost koja ih je razdvajala postupno smanjivala, čini se da je ogromna gravitacijska sila crne rupe iskrivila zvijezdu – istegla ju je iz njenog sfernog oblika – i isisala materijal prije nego što je uzrokovala eksploziju.
“Uhvatili smo masivnu zvijezdu u kobnom tangu s crnom rupom”, rekao je astrofizičar Aleksander Gagliano iz Instituta za cještačku inteligenciju i temeljne interakcije američke Nacionalne fondacije za nauku smještenog na Tehnološkom institutu Masačusets, koautor studije objavljene ove sedmicei u “Astrophysical Journalu”.
“Nakon što je godinama gubila masu u spirali smrti s crnom rupom, masivna zvijezda doživjela je svoj kraj eksplozijom. U sekundi je oslobodila više energije nego Sunce tokom cijelog svog životnog vijeka”, dodao je Gagliano.
Naučnici tragaju za mehanizmom spektakularne eksplozije
Eksplozija se dogodila oko 700 miliona svjetlosnih godina od Zemlje. Svjetlosna godina je udaljenost koju svjetlost prijeđe u godini dana, odnosno 9.5 biliona kilometara.
“Gravitacijske sile dva objekata bile su zapravo slične jer mislimo da su imali slične mase. Ali zvijezda je bila mnogo veća, pa je bila u procesu gutanja crne rupe dok je crna rupa s nje povlačila materijal. Zvijezda je bila velika, ali napuhana, a crna rupa mala, ali moćna. Crna rupa je na kraju pobijedila”, rekao je Gagliano.
Naučnici nisu sigurni u tačan mehanizam koji je uzrokovao supernovu.
“Nije jasno izaziva li izobličenje nestabilnost koja podstiče kolaps zvijezde, a zatim crna rupa brzo pojede preostali zvjezdani materijal, ili crna rupa potpuno razdvaja zvijezdu prije nego što postane supernova”, rekla je astrofizičarka Univerziteta Harvard i glavna autorica studije Ešli Vilar.
“Crna rupa je na složene načine privukla i transformisala zvijezdu”, dodala je Vilarova.
Životni ciklus binarnog sistema i sudbina masivnih zvijezda
Binarni sistem započeo je s dvije masivne zvijezde koje su kružile jedna oko druge kao kosmički pratitelji. Ali jedna od dvije zvijezde dostigla je kraj svog prirodnog životnog ciklusa i eksplodirala u supernovi, a njena jezgra se urušila i formirala crnu rupu, izvanredno gusti objekt s gravitacijom toliko jakom da čak ni svjetlost ne može pobjeći.
“Ovaj događaj otkriva da neke supernove mogu biti podstaknute crnim rupama, dajući nam nove uvide u to kako neke zvijezde završavaju svoj život”, rekla je Vilarova.
Zvijezde koje su najmanje osam puta masivnije od Sunca čini se da su predodređene da završe svoj život kao supernove. One s masom najmanje 20 puta većom od Sunca formiraće crnu rupu nakon eksplozije.
Vještačka inteligencija omogućila revolucionarno otkriće
Algoritam vještačke inteligencije dizajniran za skeniranje neobičnih eksplozija u svemiru u stvarnom vremenu prvi je otkrio početak eksplozije, dajući upozorenje koje je omogućilo astronomima da odmah sprovedu naknadna posmatranja. Do trenutka kada je eksplozija završila, posmatrali su je brojni zemaljski i svemirski teleskopi.
“Naš algoritam vještačke inteligencije omogućio nam je da pokrenemo sveobuhvatnu posmatračku studiju dovoljno rano da bismo prvi put zaista vidjeli cijelu sliku”, rekao je Gagliano.
Posmatranja zvijezde, datirana četiri godine prije supernove, otkrila su sjajne emisije za koje astronomi vjeruju da su nastale kada je crna rupa usisala materijal sa zvijezde. Na primjer, čini se da je vanjski vodikov sloj zvijezde otkinut, otkrivajući sloj helijuma ispod.
Nova supernova
Naučnici su posmatrali sjajne emisije nakon eksplozije dok je crna rupa konzumirala preostale zvjezdane krhotine. Na kraju je crna rupa postala masivnija.
Sistemi koji grupišu dva ili više pratitelja prilično su česti. Neki od ovih višestrukih sistema imaju crnu rupu kao jednog od pratilaca.
“Naš zaključak je da na sudbinu zvijezda nevjerovatno utiče njihov pratilac ili pratitelji. Ovaj događaj nam daje uzbudljiv uvid u to koliko dramatično crne rupe mogu uticati na smrt masivnih zvijezda”, rekao je Gagliano, prenosi “Index”.
(Nezavisne – Foto: Arhiva)