Delegacija Mađarske završila je dvodnevnu posjetu BiH, a u Sarajevu i Banjaluci premijer te države Viktor Orban i članovi njegovog kabineta ostavili su, između ostalih, poruke da je BiH odavno mjesto u Evropskoj uniji (EU), da će Mađarska pomoći na tom putu, ali i da domaćim političarima treba dati više nadležnosti, “a ne da zemljom upravljaju stranci”, jer najveću snagu za rješavanje unutrašnjih problema imaju tri naroda.
Mađarska je, kažu sagovornici “Nezavisnih novina”, jedna od rijetkih država koje su članice EU a koja ima direktan, otvoren i iskren pristup prema BiH, pogotovo prema Republici Srpskoj, prema kojoj se, kako se moglo čuti i u obraćanju predsjednika Vlade Mađarske, Evropa godinama odnosi nepravedno.
“Ako čovjek jednom uspije da se popne na planinu uspjeće i drugi put i vjerujem u to jer ovdje postoje velike mogućnosti. Pred Republikom Srpskom i cijelim balkanskim regionom je velika perspektiva”, rekao je Orban u svom obraćanju, na koje politikolog Filip Matić dodaje da je Mađarska dosad pokazala da će dati podršku BiH i Republici Srpskoj u svakom pogledu, poput zahtjeva da se otvore evropski fondovi za sve zemlje u regionu, a posebno na putu BiH ka EU.
“Orban je rekao da smo već davno trebali biti dio EU, a znamo da je Mađarska na neki način bad guy, odnosno loš lik EU. Jer ljudi koji vode Uniju su iz Njemačke, Francuske, donedavno iz Velike Britanije, i to su ljudi koji ne žele BiH i Srbiju u EU, jer sada slobodno trguju na ovim prostorima i njima ne odgovara da mi idemo u EU. Zašto bi dozvoljavali novu konkurenciju na tržištu, a i zašto bi odustali od toga da nas vuku za nos, kao što rade godinama postavljanjem novih uslova za ulazak u Uniju. U suštini mađarska politika nama ne predstavlja politiku EU, a vidjeli smo da je i Orban rekao da Mađarska vodi slične borbe”, pojašnjava Matić.
On kaže da je Republika Srpska iz dvodnevne posjete dobila višestruku korist.
“Možda ono što je za Srbe ovdje najvažnije jeste što se Orban ne libi da kaže da je Republika Srpska prepoznata kao ravnopravan partner u BiH. Takođe, mislim da je u ovom trenutku ta suverenistička politika koju vodi Orban u Mađarskoj, ali i spoljna politika te države izuzetno povoljna za Srpsku”, smatra Matić.
S druge strane, u zvaničnom obraćanju predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika čulo se da je Srpska dio BiH, da se teži poštovanju Ustava i Dejtona, ali i da se neće dozvoliti udar na njene institucije. Matić kaže da ovakva poruka nije iznenađenje jer i Dodik, poput svih ostalih bh. političara, zavisno od trenutka nerijetko mijenja mišljenje po raznim pitanjima.
“Zato i imamo te oprečne stavove od nezavisnosti Republike Srpske do cjelovite BiH. Retorika Dodika je prilagođena situaciji u kojoj se nalazimo, ali sam uvjeren da je to bio i jedan od uslova da Orban uopšte dođe u BiH. Jer neko ko predvodi državu koja je član EU ne može tek tako dati sebi slobodu da se sastane sa nekim ko je na glasu separatističkog lidera itd”, kaže Matić, dodajući: “Ovo što je Dodik rekao je ono što svi mi znamo, a to je da ako smo primorani biti u BiH, mislim da je saradnja, prije svega ekonomska, zajednički interes. Standard stanovništva, sva tri naroda, treba da bude prioritet”, naglasio je Matić.
Standard, ekonomija i privredni razvoj ostavljeni su kao ogromno investiciono polje u saradnji BiH i Mađarske. Stručnjaci kažu da spoljnotrgovinska politika koju vodimo sa tom državom ima ogroman značaj, a da je pod brojem jedan energetika.
“U posljednje vrijeme ekonomska saradnja Republike Srpske je intenzivnija u poređenju sa Federacijom BiH, a pogotovo kada su u planu izgledi za njeno unapređenje. Napomenuću da Mađarska spada među 10 najznačajnijih spoljnotrgovinskih partnera RS te da je prošle godine Mađarska obezbijedila značajna sredstva za nabavku poljoprivredne mehanizacije”, kaže ekonomista Dragan Gligorić, dodajući da prednost BiH, odnosno Republike Srpske na tržištu može da bude “Friendshoring”, novi koncept koji ima sve veću popularnost u uslovima geopolitičkih tenzija, a podrazumijeva pomjeranje investicija ka prijateljskim zemljama u cilju smanjenja neizvjesnosti.