Ta agencija pozvala je turiste da posejte Aušvic, mjesto i simbol najvećeg ljudskog stradanja u 20. vijeku, ali uz poruku da posjete ne zloglasni nacistički logor, već, kako su naveli, mjesto koje je bilo inspiracija za mnoge filmove. Oglas je uklonjen, ali to nije ublažilo mišljenje predstavnika jevrejske zajednice i istoričara koji slučaj vide kao relativizaciju fašizma i uvredu za žrtve.
“Ne propustite posjetu ovom istorijskom mjestu u blizini Krakova koje je bilo inspiracija mnogim poznatim filmovima!“, pisalo je u oglasu jedne beogradske turističke agencije.
Ovakav poziv turistima bio bi prihvatljiv da destinacija nije Aušvic – nacistički koncentracioni logor u kojem je stradalo najmanje 1,1 milion ljudi, uglavnom Јevreja. Ne čude, zato, prve reakcije njihove zajednice.
“To je banalizovanje svih tih ljudi koji su tamo ni krivi, ni dužni, izgubili glave. Palo mi je na pamet, možda i neopravdano, kako bi se ova sredina osjećala da, recimo, neka agencija reklamira put u Јasenovac i obilazak, jer je tamo snimljeno ili ispjevano ovo ili ono“, kaže Aleksandar Gaon iz Saveza jevrejskih opština Srbije.
Kako je uopšte moguće da se Aušvic stavi u ovakav kontekst? Neki istoričari smatraju da je to direktna posljedica globalne relativizacije fašizma, koja je, između ostalog, rezultat evropske politike o izjednačavanju nacizma, fašizma i komunizma.
“Ona je, naravno i rezultat porasta desnog ekstremizma u cijeloj Evropi. To proizvodi, otvara vrata mogućnosti da se o tim stvarima govori na veoma površan način, ponekad čak na neki pozitivan način“, objašnjava istoričar Milovan Pisari.
Ohrabrujućom, ipak, ocjenjuju oštru reakciju posjetilaca društvenih mreža, gdje je agencija objavila oglas. Rezultat je njegovo uklanjanje, a potom izvinjenje agencije, koje su, umjesto sagovornika, proslijedili i RTS-u.
“Namjera objave nije bila da se povrijede nečija osjećanja, već, prije svega, da se ukaže našim korisnicima na mogućnost obilaska mjesta jednog od najvećih stradanja u istoriji čovječanstva. Odmah nakon što smo uvidjeli da objava na našoj Fejsbuk stranici može da se tumači u negativnom kontekstu, odlučili smo da je uklonimo. Ovim putem se, još jednom, izvinjavamo svima koje je, na bilo koji način, povrijedila“, navodi se u saopštenju agencije.
Posjeta Aušvicu standardna je ponuda i u drugim turističkim agencijama koje organizuju odlazak u Krakov. To, za sagovornike RTS-a nije sporno, čak je i poželjno, uz uslov da ga posjetioci shvate kao mjesto hodočašća, a vodiči pristupe na pravi način.
“Ne treba govoriti samo o žrtvama, strahotama, masovnom ubijanju, samo o logorima smrti. To jeste važno, ali prije toga treba da govorimo o ljudima koji su stradali, jer su oni imali svoj život. U jednom trenutku, nacisti su uvjeli određene mjere i oni su se našli potpuno van društva, politike i postali su meta“, napominje Pisari.
Aleksandar Gaon iz Saveza jevrejskih opština Srbije ističe da se u Aušvic ide da se vidi ono što je ostalo i dokle može da ide bezumlje.
“Drugo, vi idete zato da bi tim nesrećnicima odali neku vrstu poštovanja i ne idete iz turističkih razloga“, dodaje Gaon.
Dokaz su reakcije onih koji su ga posjetili. Većini je, prema riječima zvaničnika muzeja logora, Aušvic promijenio prvo raspoloženje, a potom i stavove.
RTRS