Polaganje vijenaca na spomenik stradalim Srbima iz Novog Grada planirano je u 15.00 časova.
Srbi iz odžačkih sela Novi Grad, Donja Dubica, Struke i Zorice 8. maja 1992. godine odvedeni su na prevaru u logore.
Iz Udruženja logoraša “Odžak `92” rečeno je Srni da je srpsko stanovništvo iz ovih sela trebalo da bude prebačeno u Miloševac kod Modriče, na teritoriju koja je bila pod kontrolom Srba.
Dogovor o mirnom prolasku kroz Odžak dogovorili su Srpski krizni štab i Krizni štab HVO-a Odžak.
“Srbi su u koloni, noseći ono što su mogli od imovine da ponesu, stigli tog dana do ulaza u Odžak gdje su zaustavljeni. Oduzete su im sve stvari, koje su bile natovarene u traktore i automobile. Pripadnici HVO-a su razdvojili muškarce, žene i djecu, te ih potrpali u autobuse i kamione i odvezli u Odžak. Muškarce su smjestili u sportsku dvoranu osnovne škole, a žene i djecu po učionicama”, podsjećaju u Udruženju logoraša “Odžak `92”.
Do jula 1992. godine bilo je zatvoreno 1.294 Srba nad kojima su primijenjene 132 metode mučenja. Torture kojima su bili podvrgnuti zatočeni nisu preživjela 42 logoraša.
U tom periodu silovano je 60 Srpkinja, najstarija je imala 60 godina, a najmlađa deset.
Iz Udruženja napominju da su silovanja po Novom Gradu, ali i po logorima u Odžaku vršili pripadnici jedinice “Vatreni konji”, koja je djelovala u sastavu 102. Brigade HVO-a, te da su neki od njih osuđeni na zatvorske kazne, dok su trojica oslobođena.
Za ubistva, silovanja i zlostavljanja odžačkih Srba do sada je više lica osuđeno na ukupno 70 godina.
Pred Okružnim sudom u Doboju osuđeni su Ferid Halilović na 15 godina, koji je kasnije preminuo, te Senahid Ribić na 13 godina.
Pred Sudom BiH osuđeni su Marijan Brnjić u dva predmeta na po šest godina, odnosno na ukupno 12 godina, Јosip Tolić na deset godina, Ilija Јurić i Јozo Đojić na po šest godina, te Albina Terzić na tri godine. Božo Matanović osuđen je na pet godina pred Kantonalnim sudom u Tuzli.
Iz Udruženja napominju da su pred Sudom BiH, te sudovima u Odžaku i Tuzli u toku postupci protiv Saše Čalušića, Ante Đojića, Rešada Mujkića, Ivice Kljajića, Zdenka Mikulića, Јurice Božića i Ante Golubovića, koji je bio upravnik odžačkih logora, dok je Ibrahim Ahmetović preminuo u toku postupka.
“Svi oni brane se sa slobode, jedino su Golubović i Božić nedostupni pravosuđu BiH, jer se nalaze na teritoriji Hrvatske”, napominju iz Udruženja.
Optužbi su oslobođeni Pavo i Ilija Glavaš, te Martin Barukčić. Prvostepenom presudom oslobođen je i Rešad Mujkić, protiv koga se vodi postupak po žalbi.
Iz Udruženja poručuju da će insistirati da budu procesuirani i drugi, za koje imaju dokaze da su vršili silovanja i druga zlostavljanja na ovom području, kao i članovi Kriznog štaba u Odžaku.
Odžački Srbi, koji su u logorima preživjeli teške torture, danas su raseljni po Australiji, Finskoj, Norveškoj. Јedan broj njih živi u opštinama Vukosavlje, Modriča, Šamac i Brod.
U selu Novi Grad kod Odžaka od prijeratnih 540 naseljenih kuća sada se u njih stotinjak vratilo srpsko stanovništvo.
Organizator obilježavanja je Udruženje logoraša “Odžak `92”.
RTRS