Rijeka, grad koji 2020. godine treba da postane kulturna prestonica Evrope, želi da obnovi i prikaže rđom nagrizenu jahtu “Galeb” nekadašnjeg jugoslovenskog lidera Josipa Broza Tita, ali je to izazvalo zgražavanje hrvatske nacionalističke ekstremne desnice, piše “Njujork tajms”.
Gradski zvaničnici su odvojili 20 miliona evra da bi popravili propalu gradsku infrastrukturu, a razmišljaju i da odvoje 30 miliona evra za finansiranje kulturne obnove.
Kao centralni simbolični dio tog preobražaja odabran je pomorski relikt prošlosti – gotovo 80 godina star “Galeb”. Nekada slavni brod mornarice bivše Jugoslavije, koji je korišćen i za obuku, već godinama rđa u rječkoj luci.
“Galeb” sada pruža nadu za Rijeku koja se bori da oživi svoju privredu, nakon gotovo kolapsa teške industrije i proizvodnog sektora krajem 1980-ih godina. Ako bude kako su gradski zvaničnici zamislili, Titova jahta će postati muzej u kome će biti prikazana složena istorija Rijeke i poslužiti kao mjesto nacionalnog ponosa.
Titovo kontroverzno nasljeđe, međutim, ugrožava taj plan, piše “Njujork tajms”. Ekstremno desničarski nacionalisti, koji su se posljednjih godina ulili u glavni tok hrvatske politike, tome se žestoko protive. Oni su odlučni da sahrane Titovu komunističku istoriju i ožive narativ Nezavisne drzave Hrvatske iz Drugog svjetskog rata.
Tita, koji je svojevremeno bio slavljen i koga su se plašili, neki opisuju kao heroja antifašističke borbe koji je šest jugoslovenskih republika, među kojima i Hrvatsku, držao zajedno. Drugi ga nazivaju komunističkim diktatorom koji je očistio svoje neprijatelje.
Tito je jahtu “Galeb”, izgrađenu 1938. u Ðenovi, koristio kao svoju ploveću rezidenciju, kao jugoslovensku ambasadu i kao brod za zabave. Na njoj je ugostio svjetske lidere i holividske zvijezde, poput Elizabete Tejlor i Ričarda Bartona.
Kao jugoslovenski predsjednik, Tito je na “Galebu” obavio 49 putovanja na četiri kontinenta, uključujući državnu posjetu Britaniji 1953. godine, gdje je bio prvi komunistički lider koji se poslije rata susreo sa Vinstonom Čerčilom.
Taj brod je, takođe, bio inkubator za jednu Titovu ideju – Pokret nesvrstanih.
Za neke liberalne političare u Hrvatskoj, restaurisani “Galeb”, dug 115 metara, bio bi savršeni simbol Titovih veza sa Rijekom i regionom. Ekstremna desnica, međutim, izjednačava Tita sa Jugoslavijom, koju smatra ugnjetačkom. Nacionalisti žele da njegovo ime izbace iz udžbenika.
Da bi jugoslovenske republike decenijama držao zajedno, Tito je vladao gvozdenom rukom i slamao svaku najavu nacionalizma. Poslije njegove smrti, nacionalizam je nabujao i Jugoslavija se raspala.
Dok arhitekte i dizajneri u Rijeci prave planove kako da od starih fabrika, skladišta i lučkih postrojenja naprave muzeje, umjetničke galerije, muzičke sale i pozorišta, uticaj ekstremno desničarskih nacionalista u Hrvatskoj povećava strahovanja da će ta zemlja slijediti sve više autokratski stil vladanja kakav je u Mađarskoj i Poljskoj, piše “Njujork tajms”.
(Tanjug)