Sada već davne 1948. godine između Jugoslavije i Sovjetskog Saveza izbio je spor koji je svakog trenutka prijetio da preraste u otvoreni sukob i novi rat. Mlada država se tako našla u veoma nezavidnom položaju jer više nije bila u Istočnom bloku, ali zato što je bila komunistička zemlja nije bila ni u Zapadnom. Faktički, Titova Jugoslavija u tom momentu nije imala nikoga iza sebe.
Upravo ovaj događaj je bio povod za izgradnju jednog od najmisterioznijih objekata u Beogradu – vojnog bunkera na Kalemegdanu.
“Bunker je izgrađen za potrebe odbrane Beograda u slučaju napada Sovjetskog Saveza. Kada je gradnja počela, 1948. Kalemegdan je bio zatvoren za civile tako da zapravo niko, izuzev visokih vojnih zvaničnika, nije znao da je on ovdje, na jednom od najvidljivijih dijelova Beogradske tvrđave”, priča Vukašin Janjić, vodič koji od nedavno provodi turiste kroz ovo neobično mjesto.
O bunkeru nema nikakvih podataka u zvaničnim dokumentima, pa se o svemu što se događalo na ovom mjestu danas može samo nagađati. Na jednom od stepenika na ulazu uklesan je datum – 19. oktobar 1953. godine. Smatra se da je to dan završetka izgradnje.
Na sreću po građane Jugoslavije, iste godine kada je bunker završen umro je Staljin i tada je već počelo da se pretpostavlja da do sukoba ipak neće doći. Bunker je tada jednostavno zatvoren, a ulaz u njega je uskoro zarastao u šiblje.
Iako u srcu najprometnije turističke atrakcije Beograda, skriven je ostao sve do 2008. godine.
“Čitavo mjesto izgleda kao obično brdo i svih ovih godina ga jednostavno niko nije primjećivao. I kada je otkriven, to je učinjeno samo na osnovu priča očevidaca. Naime, znalo se da bunker negdje postoji, tragalo se za njim, ali tek su svjedoci izgradnje otkrili tačno mjesto”, objašnjava Janjić.
Od prije nekoliko mjeseci bunker je otvoren i za javnost i posjetioci u njemu, osim autentične atmosfere i tunela mogu da pogledaju i izložbu “Negdje između” koja je namjenski rađena za ovaj prostor i prikazuje funkcionisanje i aktivnosti JNA nakon Drugog svjetskog rata.
“Iako nikada nije ušao u funkciju, bunker je veoma zanimljiv. Građen je da može da izdrži nuklearni napad jer su Sovjeti 1948. godine već imali atomsku bombu. Slično, očekivalo se da će, u slučaju rata, napad doći iz Mađarske, pa su dva artiljerijska gnijezda koliko ih ima u bunkeru, okrenuta ka sjeveru”, ističe Janjić i dodaje da je bilo predviđeno da u svakom momentu na ovom mjestu budu smještene dvije vojne jedinice koje bi branile Beograd.
Na ovom mjestu na Gornjem gradu Beogradske tvrđave, iza spomenika Pobjednika, vrijeme kao da je stalo negdje u jeku Hladnog rata. Čak i danas, 55 godina nakon burnih događaja, ventilacija još uvijek savršeno radi, temperatura je stalna, a tu su i originalni kanistri za vodu koji bi braniocima mogli da obezbjede dovoljno tečnosti za nekoliko nedjelja. Jedino što, na sreću ili nesreću, ni Jugoslavije, a ni Sovjetskog Saveza više odavno nema.
Vojni bunker je šesti objekat na Beogradskoj tvrđavi koji je otvoren za turiste. Posjetiocima je dostupan za razgledanje svakog dana od 11 do 19 h. Cijena ulaznice je 100 RSD, a za povlašćene kategorije (studenti, đaci, penzioneri) košta 50 RSD.
