Vlada Republike Srpske posjeduje dvije vile i nekoliko hotela, potvrđeno je za Radio Slobodna Evropa (RSE) iz institucija Republike Srpske.
Prethodnih godina, u ove objekte su uloženi milioni evra. Najviše se ulagalo u objekte na planini Jahorini, nedaleko od Sarajeva.
Renovirani hotel Rajska dolina je otvoren u novembru 2020. godine, a sve je koštalo više od pet miliona evra, rekao je premijer Srpske Radovan Višković, prilikom otvaranja.
Vila Jahorina je sanirana 2018. za više od 500.000 evra, dok je prošle godine raspisan tender da se dom Partizan adaptira i rekonstruiše kao hotel. Vrijednost ove javne nabavke je nešto manja od tri miliona evra.
Tim objektima upravlja Ugostiteljski servis RS, koji priprema svečane ručkove i večere, koktele, prijeme u čast domaćih i stranih delegacija, te posluženja na radnim sastancima.
Osim toga, pružaju usluge smještaja i ishrane u hotelima i restoranima koje koristi Vlada i drugi republički organi, a sve za potrebe predsjednika, Vlade i Narodne skupštine RS.
Servis radi na zahtjev Vlade RS i drugih republičkih organa, ali uz saglasnost Vlade, usluge može pružati fizičkim i pravnim licima.
Osim navedenih nekretnina i poslovnog prostora samog servisa u Banjaluci, oni raspolažu još sa napuštenim banjalučkim hotelom Krajina, restoranom Narodne skupštine RS u istom gradu, te vilom Mrakovica na planini Kozari.
Od osnivanja 2018. godine, servis ima milionske budžete. Za tekuću godinu, iz Budžeta Republike Srpske za njega je izdvojeno više od 7,5 miliona maraka (oko 3,75 miliona evra), od čega su skoro 2,3 miliona namijenjena za nekretnine.
Osim ovih objekata, Vlada RS posjeduje nekretnine u kojima obavlja svoje poslove – Administrativni centar Vlade u Banjaluci objekat bivše komande divizije Jugoslovenske narodne armije (JNA), takođe, u gradu na Vrbasu, poslovne objekte u Istočnom Sarajevu i Palama, te Rekreacioni centar i Hotel Panorama na Palama.
U bivšoj komandi JNA je Vlada RS nekad organizovala svoje sjednice, a danas se u njoj nalazi nekoliko institucija, uključujući i Vijeće naroda RS.
Hotela Panorama je bio u vlasništvu Univerziteta u Istočnom Sarajevu, koji je planirao da ga preuredi u studentski dom. Objekat je godinama propadao, a 2021. godine ga je Univerzitet predao Vladi RS bez naknade, jer nije imao novca da ga adaptira.
Sporno vlasništvo nad objektima
Mnogi objekti koji su sada uknjiženi na Republiku Srpsku, pripadali su Saveznom sekretarijatu za narodnu odbranu (SSNO – pandan ministarstvu odbrane u bivšoj Jugoslaviji).
Vilu Jahorina, koju danas uglavnom koriste funkcioneri Republike Srpske, je 1981. za vrijeme Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) izgradio SSNO. Ona je sanirana 2018.godine, jer je bila devastirana i razrušenog krova. Nakon toga nije bilo značajnijih ulaganja u objekat.
Pošto se radi o objektu koji je izgradio SSNO, samo vlasništvo nad njim je sporno, pojašnjava za RSE ekspert za državnu imovinu, Muharem Cero.
“Imovina iz Aneksa ‘B’ međunarodnog sporazuma o sukcesiji, a prije svega imovina SSNO-a, je počev od 2005. pod djelovanjem Zakona o privremenoj zabrani raspolaganja državnom imovinom. Status te imovine jasno je definisan. Ona se nalazi pod privremenom zabranom, počev od 6. aprila 1992., kada je Sporazum o sukcesiji utvrdio da svaka zemlja sukcesor postaje vlasnik imovine SSNO SFRJ koja se nalazi na njenoj teritoriji”, objašnjava Cero.
On ističe da su vlasti na svim nivoima u BiH tokom rata i nakon njega, pretvarali pravo korišćenja u pravo vlasništva što je prema njemu “legalizacija kriminalno-koruptivnog prometovanja državnom imovinom”.
“U ratnom periodu je bilo prometovanja imovine, pa čak i prodaje garnizona i kasarni”, kaže Cero.
Slična situacija je i sa vilom Mrakovica, poznatom kao Titova vila, jer je bivši lider SFRJ Josip Broz Tito u njoj prenoćio kada je dolazio na otvaranje spomenika na Kozari. Nakon rata je pripala Rudniku željezne rude Ljubija, a kasnije je prešla u ruke Vlade Republike Srpske.
Bilo je riječi o tome da je preuzme Nacionalni park Kozara, ali se ta ideja nikad nije realizovala. Danas je zatvorena za javnost, a koristi se uglavnom za političke, ali i stranačke sastanke.
Cero naglašava da u ovom slučaju, pošto je Dejtonski mirovni sporazum potvrdio kontinuitet vlasništva nad državnom imovinom, i taj objekat bi trebalo da bude u vlasništvu BiH.
Sumnjivi tenderi za obnovu
Prema podacima portala za javne nabavke, adaptaciju i sanaciju hotela Rajska dolina je radila firma Korićanac ZRUG iz Banjaluke, za 6,6 miliona KM (3,3 miliona evra).
Unutrašnjost hotela je obezbijedio trebinjski Dinecco za 2,23 miliona maraka (1,15 miliona evra), dok je za kuhinjsku i laku ugostiteljsku opremu ukupne vrijednosti 430.000 maraka (215.000 evra) bio zadužen laktaška firma Rema Trade.
U aprilu prošle godine je raspisan tender od 3,5 miliona maraka (oko 1,75 miliona evra) za vanjsko uređenje hotela, ali prema javno dostupnim podacima još nije zatvoren.
Firma Korićanac ZRUG je u decembru 2021. godine prošla na tenderu vrijednom 5,5 miliona maraka (oko 2,75 miliona evra) za rekonstrukciju i adaptaciju paviljona u sportsko-rekreativnom centru na Jahorini, kojem pripada i Rajska dolina.
Iz organizacije Transparency International BiH (TI BiH) podsjećaju da su se oni zbog sumnje na pronevjere prilikom obnove hotela obratili Agenciji za javne nabavke BiH, koja je nakon toga podnijela krivičnu prijavu Republičkom javnom tužilaštvu u Banjaluci.
“Za opremanje hotela Rajska dolina, Vlada je izdvojila više od dva miliona maraka, a oni su nabavku roba, dakle stolica i svega ostalog, predstavili kao nabavku usluga opremanja. Iskoristili su zakonsku mogućnost da taj osnovni ugovor koji je na tenderu bio dva miliona povećaju za 20 odsto umjesto za deset odsto”, pojašnjava Srđan Traljić iz TI BiH.
Banjalučki Korićanac je radio i rekonstrukciju vile Jahorina, za oko 892.000 maraka (4460.000 evra).
Ugovor za opremanje hotela je dodijeljen firmi Dineccu za 153.000 maraka (oko 77.000 evra) krajem decembra 2018. godine.
Sredstva za obnovu su dijelom uplaćena iz klirinškog duga uplaćenog 2017. godine, naslijeđenog duga Sovjetskog Saveza prema SFRJ-u, čiji je dio u procesu sukcesije pripao BiH, odnosno njenim entitetima.
Bosna i Hercegovina je po osnovu klirinškog duga dobila 125 miliona dolara. Ministarstvo finansija i trezora BiH u skladu sa zakonskim propisima je podijelio po unaprijed utvrđenim procentima i to Federacija BiH 58 posto, Republika Srpska 29 posto, institucije BiH deset posto i Brčko distrikt tri posto.
(RSE)