Istoričar Draga Mastilović rekao je da je Sarajevo veliko stratište Srba i da dostojanstvenim spomenikom obilježiti i sačuvati od zaborava stradanje srpskog civilnog stanovništva u gradu koji su stvarali, gradili, kulturno, naučno i umjetnički podizali i na kraju bili satrveni i u njemu uništeni – nije samo obaveza i dug prema stradalnicima, već i zalog daljeg opstanka i postojanja Srba na ovim prostorima.
Reagujući na negodovanja koja već stižu iz Sarajeva na inicijativu Odbora za zaštitu prava Srba u Federaciji BiH da na Vracama, dijelu koji pripada Republici Srpskoj, bude izgrađen spomenik u znak sjećanja na stradale Srbe, Mastilović je rekao da se iza toga krije strah od istine.
– Krije se bojazan onih koji znaju da medijski formirane slike o Sarajevu kao “opsjednutom” gradu, gradu “mučeniku”, mogu biti dovedene u pitanje. Јer, ako počne da se probija istina o tome da Sarajevo u periodu 1992-1995. godine nije bio opsjednut već podijeljen grad, da je postojao čvrst unutrašnji obruč u gradu zbog koga civili nisu mogli napustiti Sarajevo, da je masovno terorisano srpsko stanovništvo, može se čitav taj mit dovesti u pitanje. A, ako jedan mit padne, ostali će se srušiti kao kula od karata – rekao je, za Glas Srpske, Mastilović koji je i dekan Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
Prema njegovim riječima, memorijalizacija je značajan segment kulture pamćenja, ali nije jedini.
Mastilović je naglasio da Srbi moraju izgraditi kolektivnu svijest o kulturi pamćenja, a to se može ako se osmisli i institucionalizuje državni projekat, jer istraživanje, publikovanje i memorijalizacija stradanja u 20. vijeku, pa i u Sarajevu, ne može i ne smije biti stvar entuzijazma pojedinaca, već prvorazredni državni projekat i nacionalni poduhvat, prema primjeru Јevreja.
On je rekao da su floskulu o “velikosrpskom projektu” osmislili austrougarski okupatori da bi od Srba u BiH, koji su tada bili većinski narod, napravili neki drugi i drugačiji narod u odnosu na onaj koji je živio u Srbiji, Staroj Srbiji, Vojvodini, Krajini i Crnoj Gori.
– Od tada, svi koji krenu da uništavaju Srbe koriste tu floskulum, i to dok nas istovremeno ubijaju, muče, masakriraju na našim ognjištima ili progone sa njih – istakao je Mastilović.
On je naveo da današnje generacije znaju veoma malo, čak i tragično malo svoju istoriju i stradanja.
– Koliko Srba danas, na primjer, zna da je 8. avgusta 1941. godine odvedeno 280 sarajevskih Srba i tri žene u logor u Gospiću, da je 22. decembra u plombiranim željezničkim vagonima otpremljeno u logore 62 muškarca, devet žena i 140 djevojaka, i tako dalje. Na kom spomeniku to u Sarajevu pročitati? A da i ne govorimo o masovnim likvidacijama u okolini grada, na primjer, u Rakovici, gdje je 23. avgusta spaljeno 200 domova, ljudi zatvarani u kuće, posipani benzinom pa spaljivani. Samo u jednoj štali ubijeno je i spaljeno 108 žena, djece i staraca, i tako dalje – rekao je Mastilović.
Mastilović je naglasio da su stradanja srpskih civila u Sarajevu u ratu 1992-1995. godine priča za sebe.
RTRS (Foto: SRNA)