Američki filmski institut Marlon Branda je proglasio četvrtom najvećom muškom filmskom zvijezdom svih vremena – dvostruki je dobitnik “Oscara”, a s pravom se svrstava među najuticajnije glumce 20. vijeka.
DJETINJSTVO
Brando je rođen je u Omahi 3. aprila 1924. godine, u porodici Marlona Branda Starijeg i Doroti Penbejker Brando. Imao je 11 godina kada su mu se roditelji razveli, međutim, njihova budućnost bila je turbulentna pa su se kasnije i mirili, te ponovo živjeli zajedno. Marlon je bio bliži s bakom nego s majkom i bio je izuzetno vezan za nju. Ona je i primijetila njegov talenat za glumu – Brando je od malih nogu bio vješt imitator, pa je rano razvio vještinu oponašanja ljudi koji su ga okruživali.
RAĐANJE BUNTOVNIKA I STVARANJE KULTA LOŠEG MOMKA
Brando je imao burno detinjstvo. Ponavljao je jedan razred u srednjoj školi, a kasnije je i izbačen, zbog čega je sa 16 godina otišao u vojnu školu, gdje se istakao u pozorištu, što je imalo pozitivan odjek na profesore i kolege. Međutim, buntovnik po rođenju, povremeno je pravio ekcese pa se jednom posvađao s profesorom, zbog čega mu je bilo zabranjeno kretanje van škole.
Naravno, pokušao je da prekrši i to pravilo, pa je uhvaćen i izbačen iz škole posljednje godine školovanja. Nikad je nije završio. Otišao je Njujork i tamo se zadržao neko vrijeme. Studirao je u nekoliko glumačkih škola, međutim, neprestano je bio u problemu zbog loše naravi i buntovničkog ponašanja. Izgleda da je imao više sreće nego pameti pa je već 1944. godine zaigrao u jednoj manjoj predstavi na Brodveju i bio zapažen.
Brandov prvi nastup na filmu bio je u ulozi veterana paraplegičara u filmu “Ljudi” iz 1950. godine. Kako bi se pripremio za ulogu, glumac je proveo mjesec dana u krevetu u veteranskoj bolnici. Od tad je ima poseban odnos prema glumi i ulogama, iz čega je proizilazio njegov svojevrstan način glume.
Status zvijezde zaslužio je ulogom Stenlija Kovalskog u drami Tenesija Vilijamsa “Tramvaj zvani želja” iz 1951. godine, koju je režirao Elia Kazan. Za tu ulogu bio je nominovan za “Oscara” u kategoriji najboljeg glumca, a nominacije su se nastavile i sljedeće tri godine. Postao je heroj mlađe generacije nakon uloge Džonija Strablera, buntovnog motocikliste u filmu “Divljak” iz 1953. godine – stvorio je imidž buntovnika za predstojeću rokenrol eru. Brandova eksplozivna pojava isijavala je sirovu seksualnost, što je u bioskope privlačilo žensku publiku svih godina.
Opet pod Kazanovom rediteljskom palicom, Brando je dobio “Oscara” za najboljeg glavnog glumca za ulogu Terija Maloja u filmu “Na dokovima Njujorka” iz 1954. godine. U mnogo puta citiranoj sceni u taksiju – “Mogao sam biti neko i nešto” – Kazan je tvrdio da je samo stavio Roda Stajgera i Branda u zadnji dio taksija i pustio kameru da snima bez ikakvih uputstava, a da su dva glumca u cijelosti improvizovala razgovor.
Šezdesetih godina igrao je u manjim filmovima, te je njegova karija krenula silaznom putanjom. Ali, zato je uloga iz 1972. godine napravila pravi preokret u njegovoj karijeri. Lik Vita Korleonea u kriminalističkom trileru “Kum” jedan je od najpoznatijih filmskih likova u istoriji.
“KUM” I IMPROVIZACIЈA KOЈA ЈE PROMIЈENILA ISTORIЈU FILMA
Branda je pratila reputacija glumca sklonog konfliktima i kašnjenju na set. Pa ipak, redatelj Frensis Ford Kopola upravo je njemu povjerio ulogu oca porodice Korleone u kultnom filmskom ostvarenju, dok se producentska kuća “Paramount” protivila ideji da Brando uopšte igra u filmu koji mu je donio najveću slavu.
Na kraju su postavili tri uslova da bi prihvatili njegovo angažovanje – da za ulogu dobije manje novca od predviđenog, da mu svako kašnjenje odbiju od primanja i da pristane na probno snimanje.
Zadnji uslov Brando je odbio, pa je Kopola spakovao ručnu prenosnu kameru, pokucao na Brandova vrata i rekao: “Hajde da probamo nešto”. Taj probni zapis smatra se antologijskim u kinematografiji – Brando odjeven u kimono, svoju neurednu kosu začešljao je unazad, potamnio je ten razmazujući pastu za cipele, a u usta je natrpao vlažne maramice da dobije izgled buldoga… Sva ta improvizacija kasnije je ušla u njegov lik na filmu, a Vito Korleone je otišao u legendu.
Brando je za svoju izvedbu osvojio “Zlatni globus” za najboljeg glumca u glavnoj ulozi i “Oscara” za najboljeg glavnog glumca, ali je odbio da ga primi. Bojkotovao je svečanu ceremoniju, ostavljajući manje poznatoj glumici Sašin Litlfeder da objasni njegove razloge. Ona je rekla da je glumac zgrožen iskorištavanjem Indijanaca u televizijske svrhe i njihovim tretiranjem od strane Holivuda.
Iste godine Barndo je potvrdio reputaciju lošeg momka, koju je gradio godinama. Naime, iznerviran upornošću fotografa Rona Galela, udario ga je pesnicom i razbio mu vilicu. Kad bi kasnije snimao Branda, Galel bi nosio kacigu za američki fudbal.
Nakon uloge moćnog Korleonea, Brando je odigrao još jednu izuzetno pohvaljenu ulogu u filmu “Posljednji tango u Parizu”, režisera Bernarda Bertolučija, a njegova karijera je nakon ovog filma ponovo postala prevrtljiva. Dobio je honorar od 1.000.000 dolara za ulogu pukovnika Kerca u filmu “Apokalipsa danas”.
Dogovor je bio da bude mršav i u formi, kao i da pročita knjigu “Srce tame”. On se pojavio debeo, a ni knjigu nije pročitao. Zbog toga je njegov lik sniman u zatamnjenoj prostoriji, a većinu dijaloga je improvizovao.
Nakon što je završio njegova snimanja, reditelj Kopola ga je zamolio da ostane još sat vremena, da scenu dok govori “Užas, užas” snimi u krupnijem planu. Brando je za tih sat vremena zatražio, i dobio, dodatnih 75.000 dolara, a nikad nije krio da uloge prihvata zbog novca.
KASNA KARIJERA I SMRT
Nakon “Apokalipse danas”, Brando je snimio još nekoliko filmova, ali nakon odbijanja da primi “Oscara” ponude za uloge su se prorijedile. Umjesto da se na kraju karijere koncentriše na glumu, Brando se još češće sukobljavao s rediteljima i producentima.
Izbjegavao je da uči tekst i postavljao ultimatum – ili tekst ili on. Sa druge strane, glumci su ga smatrali plemenitim i duhovitim i doživljavali ga kao podršku i oslonac. Kada je snimio posljednji film, Marlon se povukao na Tahiti, gdje je tokom karijere kupio privatno ostrvo.
Preminuo je 1. jula 2004. godine u Los Anđelesu, u osamdesetoj godini, a kao uzrok smrti navedeni su njegovi dugogodišnji problemi sa disajnim organima, ali i srčani problemi, dijabetes i karcinom jetre. Kremiran je, a njegov pepeo rasut je na dva mjesta – jedan dio na Tahitiju, a drugi u Dolini smrti.
Nakon Brandove smrti, veliki Džek Nikolson kazao je: “Tek kada je Marlon Brando preminuo, mi ostali popeli smo se jedno mjesto naviše”, što dovoljno govori o čovjeku koji je zauvijek promijenio istoriju filma.
Citati
- Beskorisno je žaliti u životu. To je stvar prošlosti. Sve što imamo je sada.
- Stariji vjeruju u sve, ljudi srednjih godina sumnjaju u sve, a mladi znaju sve.
- Televizija je izmišljena da bi i nepismeni imali razlog da nose naočare.
- Nikad ne miješajte visinu honorara s količinom talenta koji neko posjeduje.
- Ako ne znaš živjeti, onda i nisi živ.
- Jedini razlog zbog kojeg sam u Holivudu je što nemam dovoljno morala i hrabrosti da odbijem novac.
- Glumac je najviše pjesnik, a najmanje zabavljač.
(Tekst i foto: Nezavisne)