Ustav Republike Srpske i nakon 32 godine ostaje temelj srpske državnosti i glavno oružje u odbrani njene slobode i ravnopravnosti na ovim, i dalje, turbulentnim prostorima, izjavio je bivši predsjednik Narodne skupštine Srpske Dragan Kalinić.
Kalinić koji je i svjedok događaja tog vremena istakao je da su to razlozi zbog kojih je potrebno da svi, bez obzira na stranačke razlike, podrže rukovodstvo Republike Srpske u borbi za očuvanje institucija Srpske koje je uspostavio ovaj Ustav.
– Ovo su teška vremena i trebalo bi, kao ranih devedestih godina prošlog vijeka, pokazati više srpske sloge i odlučnosti oko vitalnih nacionalnih pitanja. Tako bi se stvorili uslovi da se, dok još ima vremena, izvrše izmjene Ustava i vrate dejtonske nadležnosti Republike Srpske koje su nam surovim intervencijama oduzeli stranci – ukazao je Kalinić.
On je ocijenio da je to nacionalni zadatak od prvorazrednog značaja.
Prema njegovim riječima, antisrpski orijentisani dijelovi zapadne administracije i njihovi domaći vazali nastojaće da i u narednim godina umanje institucionalnu snagu Republike Srpske iskrivljenom interpretacijom Ustava BiH i njegovim očiglednim kršenjem.
– Očigledna je namjera da se kroz nove intervencije i Ustav Srpske podredi stvaranju pravne podloge za unitarnu, probosansku i po mjeri Zapada muslimansku državu – konstatovao je nekadašnji poslanik i predsjednik Narodne skupštine.
– Nakon sto su srpski poslanici, okupljeni oko SDS-a, reformista i još nekih prosrpskih stranaka krajem 1991.godine osnovali Skupštinu srpskog naroda u BiH kao odgovor na gaženje naše političke volje i našeg prava na slobodu i ravnopravnost sa drugim narodima u BiH, samo su još dva druga politička čina koja se mogu mjeriti sa tim događajem od prelomnog istorijskog značaja za sudbinu našeg naroda – rekao je Kalinić, nekadašnji poslanik Skupštine srpskog naroda u BiH.
U trenutku potpunog sloma zajedničke države Јugoslavije, podsjetio je on, legalni i legitimni politički predstavnici srpskog naroda, koji su izabrani na prvim višestranačkim izborima u BiH pokrenuli su državotvorni proces koji je doveo do proglašenja Republike Srpske 9.januara 1992.godine i do usvajanja prvog Ustava Republike Srpske.
– Sa distance od 32 godine možemo reći da je od ogromnog značaja donošenje Ustava Srpske u čijem stvaranju su učestvovali najeminentniji ustavno-pravni stručnjaci, istinske patriote koji su se stavili na raspolaganje političkom rukovodstvu Srpske – ocijenio je Kalinić.
On je ukazao da je Ustav u svojim ključnim odredbama anticipirao Republiku Srpsku kao slobodnu, demokratsku, modernu evropsku državu utemeljenu na najvišim standardima u pogledu zaštite ljudskih sloboda i prava, obezbjeđivanju nacionalne ravnopravnosti, slobode vjeroispovijesti, socijalnoj pravdi, vladavini prava, tržišnoj privredi, višestranačkom sistemu, parlamentarnoj demokratiji i podjeli vlasti, slobodnim izborima i lokalnoj samoupravi.
Prema njegovim riječima, ovaj ustav je nakon rata visoko ocijenjen od relevantnih pravnih institucija u Evropi.
– Bez tako koncipiranog Ustava kojim su postavljeni još prije rata temelji naše državnosti, mi bismo u istoriji bili tretirani kao srpsko pobunjeničko pleme ili nekakva šumska gerila na prostoru nekadašnje BiH – istakao je Kalinić.
Ustav, kao najvažniji državotvorni akt, rekao je on, dao je formu i odredio sadržaj naše države na osnovu čega su prije i tokom rata, što je opet podvig za sebe, stvarani i funkcionisali organi i institucije Republike Srpske od najvišeg do najnižeg nivoa.
– Republika Srpska je i u takvim uslovima, zahvaljujući prije svega uspješnom političkom vođenju, jedinstvu i požrtvovanosti civilnih i vojnih vlasti naših boraca i našeg naroda, uspijevala da odoli brojnim iskušenjima i dočeka Dejtonski sporazum kao samostalan i ravnopravan entitet – naglasio je Kalinić.
Za razliku od “vašingtonski sklepane” muslimansko-hrvatske federacije, kaže Kalinić, Srbi su u Dejton unijeli formiranu, suverenu i teritorijalno definisanu državu i onda tokom pregovora, što voljno, što nevoljno, a radi postizanja mira i stabilnosti prenijeli dio suvereniteta, odnosno nadležnosti na tu novu, “hibridnu BiH”.
On je napomenuo da je za protekle 32 godine Ustav pretrpio brojne izmjene, od kojih su mnoge činjene pod pritiskom i prijetnjama međunarodne zajednice, odnosno brojnih visokih predstavnika, a neke su opet bile rezultat srpske političke naivnosti, nesnalaženja i nesloge.
– Međutim, njegova suština je bila i ostala pouzdana brana nastojanjima da se mimo slova Dejtonskog sporazuma de fakto pokuša najvažniji pravni akt Republike Srpske dovesti na nivo statuta lokalne zajednice. I naravno, nastaviće se sa još brutalnijim pokušajima da se ospori postojanje Republike Srpske – upozorio je Kalinić.
Skupština srpskog naroda BiH donijela je 28. februara 1992. godine Ustav koji je jednoglasno usvojen na temeljima Deklaracije o osnivanju, i koji je garantovao punu ravnopravnost i jednakost naroda i građana Republike.
Ustav Republike Srpske, koji je uz određene amandmane i danas na snazi, donesen je prije izbijanja tragičnih sukoba i jednostranog bošnjačkog i hrvatskog proglašenja nezavisnosti BiH nakon referenduma koji je održan 1. marta i na kojem nisu učestvovali Srbi.
RTRS (Foto: arhiva)