Gasovod “Sjeverni tok 2” je sporan projekat – oko njega se pletu veliki problemi u odnosima EU, SAD i Rusije. Prije nego što dođe do još većih trzavica, moraju se riješiti određeni problemi čiji je dio i Ukrajina.
Do sada je postojao samo na papiru: gasovod koji iz sjevernog Sibira preko Baltičkog mora vodi u Evropu. “Sjeverni tok 2” bi trebalo da ide paralelno sa Sjevernom tokom 1 koji postoji od 2011. godine. Novim gasovodom bi sa dodatnih 55 milijardi kubnih metara godišnje moglo da se transportuje gotovo dvostruko više ruskog gasa u Zapadnu Evropu. Cilj: do kraja 2019. bi gas trebalo da poteče kroz nove cijevi. Ali dok se to ne desi moraju biti savladane brojne prepreke, piše “Dojče vele“.
Ovaj gasovod je vrlo sporan i opterećuje odnose između Evrope, SAD i Rusije. On je i u Njemačkoj sporan, ali ga tu uglavnom vide kao dobro sredstvo da se usavrši gasna infrastruktura u Evropi. Kritički na njega gledaju Poljska, Ukrajina, i baltičke zemlje. I u SAD ima primjedaba.
U Evropskoj komisiji stahuju da bi ovaj gasovod mogao da poveća zavisnost od ruskog gasa. Istočne članice EU i Ukrajina strahuju da bi zbog novog gasovoda mogle biti zaobiđene.
Foto: Scrrenshot DW
Tako je i ukrajinski predsjednik Petro Porošenko zatražio od Njemačke da odustane od planova za “Sjeverni tok 2”, jer bi oni značili „ekonomsku i energetsku blokadu” njegove zemlje.
– Bez tranzita preko ukrajinske teritorije, povećava se vjerovatnoća izbijanja velikog sukoba između Rusije i Ukrajine – smatra i Jurij Vitrenko, direktor ukrajinskog koncerna Naftogaz. Ovaj projekat u svakom slučaju polarizuje EU.
U Rusiji je glavni akter energetski koncern Gazprom. U njegovim rukama se nalazi i većinski udio u projektnom društvu “Sjeverni tok 2” gde je predsedavajući Upravnog odbora bivši njemački kancelar Gerhard Šreder. Više od 30 odsto ruskog gasa se izvozi u Evropu. Rusija namerava da poveća svoj izvoz u Evropu, pri čemu se zalihe gasa u Njemačkoj smanjuju, a tako je i u Holandiji, Engleskoj i Norveškoj.
I pored spora, Brisel i Moskva znaju da su potrebni jedno drugom. Rusiji je potrebno tržište za naftu i gas a Evropi – pouzdani izvori energije. Njemačka vlada odlučno odbacuje strah od prevelike zavisnosti od ruskog gasa. Ona tvrdi da udio ruskog gasa u njemačkoj potrošnji iznosi jednu trećinu.
Foto: Pavlo Palamarchuk/EPA
Brenda Šafer, ekspertkinja za Rusiju univerziteta Džordžtaun, kaže: „Sumnjam da će zbog ovoga doći do krize između Evrope i SAD. Ovaj gasovod donosi čistu energiju u Njemačku”.
Ona dodaje da udio gasa u energetskoj mješavini mora da se poveća kako Nemačka u sljedećem krugu gašenja nuklearki ne bi postala previše zavisna od termoelektrana. Osim toga, odnosi Rusije i Njemačke su vrlo važni i na trgovinu gasom se gleda kao na pozitivan aspekt tih odnosa, piše Dojče vele.
– I treće, kada Rusija počne sa proizvodnjom na arktičkom sjeveru, transport gasa preko Ukrajine će postati bitno skuplji – kaže Šaferova i dodaje da bi neke zemlje Istočne Evrope, među kojima mnoge kritikuju Sjeverni tok, mogle da dobiju sigurnost kada je riječ o snabdevanju energijom.
Ključno pitanje: buduća uloga Ukrajine
“Sjeverni tok 2”je početkom godine dobio potrebne dozvole za gradnju od njemačkih vlasti. I pored toga, njemačka kancelarka Angela Merkel je prilikom nedavne posjete Kijevu rekla ga se sa gasovodom ne može napredovati prije negoli se „jasno odredi uloga Ukrajine u tranzitu”.
– To nije samo ekonomski projekat, već mora da se povede računa i o političkim faktorima – rekla je Merkelova ukrajinskom predsjedniku Petru Porošenku.
Ukrajina je do sada uzimala tranzitnu taksu koja iznosi više od milijarde dolara godišnje. Buduća uloga Ukrajine je tako jedno od ključnih pitanja koje mora biti rješeno. Rusija želi da smanji svoju zavisnost od Ukrajine.
Gradnju gasovoda moraju još da odobre i vlasti u Danskoj, Finskoj i Švedskoj, jer on vodi kroz njihova pomorska područja, ali samo u Danskoj i kroz njene teritorijalne vode.
Ima i finansijskih prepreka. Veliki dio projekta finansira sam Gazprom, ali svoj udio imaju i dva njemačka koncerna, Vintershal i Uniper, sa po 950 miliona evra.
Tako su ispoštovani i propisi EU prema kojima koncerni ne smiju imati sva postrojenja u svom vlasništvu te da i konkurenti moraju imati pristup njihovim gasovodima. Osim toga, zbog sankcija EU i SAD, Gazprom ne može tako lako da dobija kredite i tržišna vrijednost koncerna je više od 350 milijardi dolara u 2008. spala na 50 milijardi dolara.
I SAD su protiv gasovoda. Ako u Evropu poteče više gasa iz Rusije, onda bi mogla da se smanji potražnja gasa iz SAD – i zato je predsjednik SAD Donald Tramp zabrinut. Zato SAD prijete petorim energteskim koncernima iz EU: Engiju, OMV-u, Šelu, Uniperu i Vintershalu, novčanim kaznama.
Srpskainfo