Podsjećamo, raskol između Biljane Plavšić i Radovana Karadžića, koji je krajem posljednje decenije 20. vijeka doveo do velikih podjela u SDS i formiranja Srpskog narodnog saveza, predstavljao je početak velike političke krize u Srpskoj koja se, u manjem ili većem obimu, odvija sve do danas.
Nakon što je u januaru 1998. godine, na prijedlog Plavšićeve, postavljen na funkciju premijera Srpske, iako je u tom trenutku imao samo dva poslanika u NS RS, Milorad Dodik je u posljednjih dvadesetak godina uspio da izgradi imidž čovjeka koji se nalazi na „braniku otadžbine“.
S druge strane, SDS, kao „patriotska“ stranka, čije su se desetine funkcionera našli na crnim listama SAD, u percepciji vlasti i medija koji se nalaze pod kotrolom SNSD ocijenjeni su, maltene, kao neko ko je najodgovorniji za sve loše u Republici Srpskoj.
Početak raskola
Početak „demokratskih promjena“, koje je Biljana Plavšić donijela u Srpsku, predstavlja i formiranje Srpskog narodnog saveza, partije koja je na opštim izborima 1998. bila glavni koalicioni partner SNSD. Međutim, nakon što je Biljana Plavšić iste godine poražena na izborima za predsjednika Republike Srpske od Nikole Poplašena, SNS je dvije godine kasnije doživio ozbiljan raskol formiranjem Demokratskog narodnog saveza (DNS), na čije čelo je došao poznati banjalučki ljekar Dragan Kostić.
Od 2003. godine na čelu DNS nalazio se Marko Pavić, a ta stranka u narednih 15-ak godina doživljavala je stalni rast povjerenja među biračima. Međutim, koketiranje s opozicijom i rekordni skok popularnosti DNS na izborima 2018, kada je ta stranka dobila čak 12 poslaničkih mandata u Narodnoj skupštini Republike Srpske, DNS je dovela u „nemilost“ kod Milorada Dodika, a Nedeljko Čubrilović i neki drugi dotadašnji najbliži saradnici Marka Pavića izlaze iz DNS i formiraju DEMOS.
Danas, od političke snage DNS u Republici Srpskoj i BiH, prema riječniku iz domaćih filmova, ostali su „samo dugmići“, dok je DEMOS, nakon posljednjih dešavanja i informacija da Nedeljko Čubrilović namjerava da se povuče s čelne pozicije u stranci, takođe, na samom rubu političkog opstanka.
DEMOS je prelaskom Dakića i Gašićeve u redove SNSD ostao bez poslaničkog kluba u Narodnoj skupštini RS, a sudeći prema nezvaničnim informacijama koje dolaze iz te partije, nije isključeno da se urušavanje DEMOS nastavi i narednih dana.
Kraj jedne ere
Komentarišući za Srpskainfo uspon i pad partije Biljane Plavšić i njenih nasljednika u Republici Srpskoj, politički analitičar Tanja Topić navodi da je od „projekta Plavšić“ jedino ostao nekadašnji najslabiji dio te karike, Milorad Dodik.
– Na ovom dugom putu Milorad Dodik je postao najjači i, u isto vrijeme, mozak gašenja tog projekta. SNS se odavno ugasio, DNS je u jednom trenutku postigao rast, koji mu najjača politička stranka u Srpskoj nije dopustila, posebno zbog pretenzija na premijersko mjesto – objašnjava Topićeva.
Završni udarac DEMOS, nastalom u okrilju DNS, prema njenim riječima, opet zadaje SNSD.
– Neki će reći da je to zbog “izdaje” u Banjaluci, neki će reći da su se previše “razmahali”. Kako god, ovo je završetak ere Biljane Plavšić, koja nam je pokazala kako su pojedinci prelazili na stranu koja im je garantovala sinekure i privilegije, kako je ovu eru obilježila pohlepa u sticanju ličnog bogatstva, kako se patriotizam kupovao i prodavao, kako su političari kvarljiva roba i kako su propale ideološke i vrijednosne postavke u društvu – ističe Topićeva.
Da cinizam bude veći, dodaje ona, projekat Biljane Plavšić počeo je dobrim namjerama.
– Taj projekat je počeo željom političkih aktera da se razračunaju s enormnom korupcijom koja je izjedala društvo, a koju je iznjedrila u to vrijeme Srpska demokratska stranka. Dvije decenije kasnije, korupcija je pojela ne samo djecu revolucije, već i svako drvo u Republici Srpskoj – zaključuje Tanja Topić.
Izvor: Srpskainfo/ Boris Knežević
FOTO: SINIŠA PAŠALIĆ/RAS SRBIJA