Ideja zvaničnika Srpske da svi građani Republike automatski dobiju državljanstvo Srbije posebno je aktuelna u posljednje četiri godine prilikom obilježavanja značajnih datuma dvije zemlje. Međutim, ni sa jedne strane do sada nisu učinjeni dodatni napori da se to realizuje, ali prema riječima naših sagovornika i sadašnji proces sticanja srpskog državljanstva za stanovnike sa ove strane Drine jeste jedan od najbržih i najefikasnijih u Evropi.
Predsjednik Srpske Milorad Dodik, a tadašnji srpski član Predsjedništva BiH je još 2020. godine naveo da će tražiti od Srbije da svim građanima Srpske automatski da državljanstvo. Tu priču spomenuo je i krajem prošle godine, ali i ponovio prethodnih dana na sastanku sa poslanicima u Skupštini Srbije iz pokreta “Mi-Glas iz naroda”. Ta njegova ideja naišla je ranije i na podršku sa druge strane Drine i to od strane vladajućih stranaka, ali do sada ništa nije urađeno da ona bude realizovana.
Da li će se to desiti i kada uopšte, naši sagovornici ne prognoziraju, ali navode da je potrebno iskoristiti zakone koji su na snazi, a koji omogućavaju građanima Srpske da u kratkom roku dobiju srpsko državljanstvo i time ostvare određene benefite, ali u prvom redu i sačuvaju svoj identitet.
Zaštita identiteta
– Postupak dobijanja državljanstva Srbije za građane Srpske jedan je od najkraćih u Evropi. Ne znam da li u jednoj zemlji na ovom kontinentu postoji kraći put sticanja državljanstva za ljude koji ispunjavaju uslove kada je u pitanju zakonska regulativa – rekao je “Glasu Srpske” poslanik SNS u Narodnoj skupštini Republike Srbije Milimir Vujadinović.
Naglašava da je pitanje dvojnog državljanstva regulisano zakonima Srbije i BiH, ali i ugrađeno u Dejtonski mirovni sporazum kao i u Sporazum o specijalnim i paralelnim vezama.
– Srbija se u tom smislu maksimalno približila građanima Srpske otvarajući konzulate širom Republike Srpske i FBiH kako bi taj postupak bio dosta lakši i bliži građanima. Taj postupak je besplatan jer su građani oslobođeni plaćanja bilo kakvih obaveza i taksi prema Srbiji – poručio je Vujadinović.
Ono što je krucijalno u svemu, navodi Vujadinović, jeste to da se dobijanjem državljanstva Srbije stavlja i tačka na pitanje identiteta.
– Na Balkanu se pokušavaju stvoriti neke nove nacije po pravilu na račun identiteta srpskog naroda. Svedoci smo tih procesa u protekloj deceniji kako u Makedoniji, tako i Crnoj Gori i pokušajima da se u BiH negira identitet srpskog naroda stvaranjem nekog novog konstrukta zasnovanog na regionalnim odrednicama u smislu nazivanjem pripadnika srpskog naroda Bosancima i Hercegovcima i ko zna kakvim sve drugim sličnim pojmovima – naveo je Vujadinović.
Naglašava da je sticanje državljanstva Srbije ništa drugo do upravni postupak u kome podnosilac zahtjeva dokazuje svoje srpsko porijeklo.
– Po tom osnovu, po kojem to rade građani Srpske u 95 odsto slučajeva je po osnovu srpskog porekla. Onog trenutka kada se podnese zahtev za državljanstvo Srbije građani Srpske počinju da dokazuju srpsko poreklo i time stavljaju tačku na sva moguća identitetska pitanja trenutno i u budućnosti – poručio je Vujadinović.
Pored svih benefita koji su praktični u smislu svakodnevnog funkcionisanja u životu, Vujadinović naglašava da srpsko državljanstvo u prvom redu svih benefita stavlja tačku na pitanje identiteta.
– Za sada treba iskoristiti ono što je na snazi jer je dobijanje državljanstva Srbije jedno od najfleksibilniji u Evropi. Sticanjem prvog državljanstva bilo kog člana porodice automatski svi potomci se upisuju po rođenju u knjigu državljana. To je samo jedan proces koji treba pokrenuti u prvom talasu, koji jeste važan, a Srbija je u tom smislu zaista izašla u susret građanima Srpske – kazao je Vujadinović.
Naglasio je da je sticanje državljanstva Srbije za građane Srpske stvar samo ažurnosti, odnosno da je postupak kratak i traje svega nekoliko dana.
– Lično ja ne vidim jednostavniji način u čitavoj Evropi – zaključio je Vujadinović.
Rješenja iz Hrvatske
Pravni stručnjaci, sa druge strane, objašnjavaju da niti jedna zemlja automatski ne može da dodijeli državljanstvo stanovnicima druge.
– Sa druge strane, svi građani Srpske mogu dobiti državljanstvo Srbije po uzoru na Hrvatsku koja je to uradila sa Hrvatima koji žive u BiH. Dakle, takva mogućnost postoji, ali svi moraju da ispune određene uslove koje su predviđene tim zakonom kojim je otvorena ta mogućnost. Nakon toga, potrebno je da građani podnesu zahtjev za državljanstvo ali i da prođu određenu proceduru – kazao je “Glasu Srpske” profesor Pravnog fakulteta u Banjaluci Vitomir Popović.
Naglasio je da nema takozvanog automatskog državljanstva bez dokumentacije, numerologije i drugih važnih podataka.
– Građani moraju dostaviti svoja dokumenta. To je najminimalniji uslov za dobijanje državljanstva pa dalje da traže pasoš, ličnu kartu i ostala dokumenta. Oni koji nisu spremni da to ispune njima dakle i ne treba državljanstvo – poručio je Popović.
Takođe, ocjenjuje i da je sadašnji postupak dobijanja srpskog državljanstva za građane Srpske i više nego dobar.
– Taj proces je i više nego korektan. Zahtjevi se mogu predati u konzulatima širom Srpske, niko ne mora ići u Srbiju. Sve se završava bez neke posebne procedure. Treba da zahvalimo Srbiji na tome. Pojedine zemlje traže i da se odreknete svog državljanstva da biste imali još neko. U ovom slučaju nema nikakvih uslovljavanja. U trenutnom procesu najteža stvar je da odete u konzulat i predate zahtjev i onda je i nekome i to problem – poručio je Popović i dodao da se danas automatski ništa ne može uraditi te da jednostavno ne postoji ni takva pravna mogućnost o pitanju sticanja državljanstva.
Prema podacima Komesarijata za izbjeglice i migracije Srbije, državljanstvo ove zemlje je od 2011. do 2022. dobilo 179.302 građana BiH.
Vučević o Dodikovom prijedlogu
I ranije su iz SNS-a naveli da podržavaju ideju Milorada Dodika da vlast u Beogradu omogući automatsko državljanstvo Srbije za sve građane Srpske.
– Nema nijednog razloga da se takvo nešto zakonski ne uredi. I to ne samo za Srbe iz Srpske, već i za ostale naše sunarodnike iz drugih država. Hrvatska je već uradila nešto slično, ali i Mađarska koja je to pravo dala svim Mađarima koji su rođeni na teritoriji nekadašnje Austrougarske. Zašto onda i Srbija ne bi razmotrila Dodikov predlog i ponudila državljanstvo svim svojim sunarodnicima, ma gde oni živeli – rekao je ranije “Glasu Srpske” Miloš Vučević, koji je sada predsjednik SNS-a.