– Za 2025. godinu, očekujemo da će ostati jedan dio radova na unutrašnjem uređenju Igumenarije, posljednjeg objekta koji je predmet naše obnove, a prvog objekta koji je gorio u 2004. godine. To uređenje će potrajati sigurno do polovine naredne godine – naveo je Ranđić.
Na pitanje šta je bio najveći izazov u procesu obnove manastira, Ranđić je rekao da je najveći izaziv bio da se neprekinu radovi, uprkos svim događajima koji su dešavali od 2004. do danas.
– Uprkos svjetskoj ekonomskoj krizi, uprkos kovid krizi i brojnim drugim problemima. Ni jednoga dana radovi na njemu nisu prekinuti, osim onoga što su bile redovne i nužne pauze. Izuzev u vrijeme kovid krize, kada smo morali u prvom trenutku da evakuišemo radnike, međutim i tada smo uspjeli vrlo brzo, svega dva mjeseca kasnije, da povratimo isti režim i tempo radova – naveo je Ranđić.
Upitan ko je najviše doprinio obnovi manastira, Ranđić je istakao da su to bili država Srbije i srpski narod.
– Srbi su ga gradili, Srbi su se o njemu brinuli, Srbi su u njemu bili monasi, čuvali su najznačajnije srpsko nasleđe i na to treba da budemo ponosni. Republika Srbija kao matična država srpskog naroda i generalno srpski narod i u otadžbini i u rasejanju – rekao je Ranđić.
Objasnio je da Hilandar ima specifičan status i da je pored srpskog duhovnog i kulturnog nasleđa i grčko kulturno nasleđe, pošto se nalazi na teritoriji Grčke.
– Hilandar ima specifičan status. On je srpsko, duhovno, istorijsko i kulturno nasleđe par excellence. Skrenuo bih pažnju na ovaj važan detalj zbog Kosova i Metohije i sudbine srpskog nasleđa tamo. Ne smije se dozvoliti prijem lažne države Kosovo u Unesko, jer je cilj takve inicijative da se naša baština formalnim putem definitivno verifikuje kao nekakvo kosovsko nasleđe, da se otuđi od svog srpskog identiteta – naveo je Ranđić.
Dodaje da je i Grčka pomogla obnovu manastira Hilandar koliko je mogla.
– Postoji jedna ustanova koja se zove Centar za zaštitu svetogorskog nasleđa, to je državna ustanova, u čijoj upravi učestvuju i svetogorci. Ta ustanova je zadužena od 1981. godine za brigu uopšte o svim poslovima, uključujući i zaštitu kulturnog i duhovnog nasleđa, ali i savremene potrebe infrastrukturne i ostalo. I preko te ustanove funkcioniše naša saradnja sa Republikom Grčkom – rekao je Ranđić.
Dodao je da su tako grčki stručnjaci i oni koji se bave zaštitom spomenika kulture i savremene infrastrukture učestvovali u razvoju projekata obnove i obezbjeđivali izvjesna sredstva.
– Republika Grčka takođe ima posebna sredstva kojima generalno pomaže Svetu Goru i svetogorske manastire, jer su oni specifičan dio grčke teritorije – rekao je Ranđić.
Kako kaže, Sveta Gora ima izvjesnu autonomiju, ali predstavlja faktički poseban okrug Grčke i ta pomoć i sredstva usmjerena su i prema Svetoj Gori – naveo je Ranđić.
Na sastanku Komisije za Hilandar 20. februara, konstatovano je da su tokom 2023. godine realizovani planirani radovi na objektima koji su izgorili 2004. godine, te da su građevinski radovi na objektu Dohije završeni, kao i da je u objektu Igumenarije završena statička sanacija i da se nastavljaju građevinski radovi.
Prije tačno dvije decenije, u plamenu je nestalo više od polovine zgrada srpske carske lavre.
Požar velikih razmera je uništio i oštetio skoro polovinu manastirskih zdanja. Požar je počeo nešto nakon jedan sat po ponoći u jednom od dimnjaka sjeverozapadnog konaka koji se naziva Igumenarija, odnosno Dohija.
Ubrzo se požar, zahvativši suvu drvenu krovnu konstrukciju pokrivenu kamenim pokrivačem, proširio i na cjelu sjevernu stranu manastirskog kompleksa sve do crkve Svetih Arhangela i pirga Svetog Save. Odmah nakon toga je pokrenut veliki broj aktivnosti na obnovi manastira, uz obnovu građevina koje su neposredno pogođene vatrenom stihijom.
Obnova Hilandara je širok i višedisciplinaran poduhvat koji obuhvata rekonstrukciju, izgradnju, restauraciju i sveopštu zaštitu nepokretnog i pokretnog nasleđa manastira Hilandara. Uz to, obnova Hilandara ima za cilj i obezbjeđivanje održivog razvoja manastira, njegove ekonomije i uslova neophodnih za život bratstva, čuvajući jedinstveni karakter i svetost samog mjesta.
Govoreći o važnosti Hilandar, Ranđić je istakao kontinuitet rada tog mjesta, koje je nazvao najstarijom srpskom porodicom, koja postoji 826 godina.
– To nije biološka porodica, ali jeste duhovna porodica koja neprekinuto postoji od 1198. godine, kada su je osnovali Sveti Sava i Sveti Simeon Mirotočivi, pa onda kao ustanova, jer Hilandar je istovremeno i duhovna ustanova, koja takođe postoji od tada. Ovo je jedno od onih mjesta koje predstavljaju samo po sebi apsolutni trezor svega vrlinskog što smo mi kao narod porađali – poručio je Ranđić.
Podsjetio je da Hilandar predstavlja i prvu srpsku bolnicu, biblioteku, pa čak i veliku školu.
– Hilandar je mjesto koje prosto objedinjuje sve te vjekove srpske kulture, objedinjuje vrijeme plemstva i aristokratije, velikih vitezova koji su dolazili i podvizavali se na Svetoj Gori i monašili, vrijeme velike i male vlastele, objedinjuje vrijeme turskog ropstva kada su srpski narod i srpska crkva pokušavali da opstanu i sačuvaju svoj integritet i identitet – rekao je Ranđić za Tanjug.
On je istakao da je Hilandar kroz vijekove predstavljao mjesto koje je bilo inspiracija Srbima u Habsburškoj monarhiji, kao i Srbima u modernim srpskim državama.
– Objedinjuje na kraju krajeva i ono mjesto za koje se kneževina i kraljevina Srbija borila, pokušavajući da iznađe ponovo svoje drevne tradicije, obnavljajući savremenu srpsku državnost. I u našem vremenu kroz ovaj požar, kroz različite vlade koje su se mijenjale, različite političke opcije, različite probleme sa kojima smo se mi suočavali, sve vrijeme je objedinjavala sve te ljude i ideju da je Hilandar blago koje ne smijemo da dozvolimo da nestane – zaključio je Ranđić.
(Tanjug – Foto: Srna/Arhiva)