Većina ljudi nikada nije čula za Transnistriju, nezavisnu nepriznatu državu izdvojenu iz Moldavije na granici s Ukrajinom, iako ona postoji već tri decenije, piše Bi-Bi-Si.
Transnistrija – formalno nazvana Pridnjestrovska Moldavska Republika (PMR) – je komad zemlje duž 400 kilometara moldavsko-ukrajinske granice.
Osnovana je 2. septembra 1990. i tamo je glavni događaj godine proslava Dana nezavisnosti, iako zvanično ova sićušna istočnoevropska nacija ne postoji.
Njena prestonica je Tiraspolj, koji se nalazi na manje od 70 kilometara jugoistočno od glavnog grada Moldavije, Kišinjeva. U Tiraspolju živi 130.000 ljudi i često ga opisuju kao da je zaostao iz vremena Sovjetskog saveza, čijih mu relikvija ne manjka – od statue Lenjina koja čuva zgradu parlamenta do ulica imenovanih po komunističkim figurama i dešavanjima.
– Rastužuje nas što naša nezavisnost nije zvanično priznata, ali se svejedno osećamo nezavisno. Imamo svoj ustav, vladu, vojsku, valutu i čak pasoše – kaže za Bi-Bi-Si javna službenica Vera Galčenko.
Ali, bez direktnog pristupa u jedine tri države koje priznaju Transnistriju – Abhazija, Nagornokarabaška Republika (ili Republika Arcah) i Južna Osetija, kako i neke sporne teritorije – pasoši 500.000 stanovnika Transnistrije su suštinski beskorisni.
Većina stanovnika ima dvojno ili trojno državljanstvo – rusko, moldavsko ili ukrajinsko pa nisu baš zarobljeni u svojoj enklavi, koju karakterišu uspavana sela, napuštene sovjetske fabrike i vinogradi koji snabdevaju ogromnu destileriju “Kvint” u Tiraspolju.
Život nije lak u predsedničkoj demokratiji, gde su plate niže nego u Moldaviji, jednoj od najsiromašnijih zemalja Evrope. Ali, mnogi su zadovoljni svojim životom u Transnistriji.
-Imamo dobru klimu, dobre lokalne proizvode poput voća i povrća i tu je pomoć iz inostranstva – kaže Andrej Smolenskij, osnivač “Transnistrija tura”, prve turističke agencije u Tiraspolju osnovane 2011.
Turisti uglavnom dolaze iz Rusije, koja gradi bolnice i škole u Transnistriji, snabdeva ih strujom i subvencioniše penzije. Iako su tri glavne etničke grupe slične po veličini, ruski jezik im je zajednički, a ruska zastava vijori se pored transnistrijske, jedine u svetu koja i dalje nosi srp i čekić.
Turizam je još u povojima. Turističke atrakcije se nalaze uglavnom u prestonici, koju godišnje poseti oko 20.000 ljudi.
-Transnistrija se istorijski smatra delom ruskog kulturnog prostora. Da ne pominjem činjenicu da je Rusija garant mira za Transnistriju – kaže Anatolij Dirun, mentor Tiraspoljske škole političkih nauka.
Iako trećinu ukupnog broja transnistrijskih trupa od 1.500 vojnika čine deo trilateralnih mirotvornih snaga, prisustvo Operacione grupe ruskih snaga (OGRF) u ovoj nezavisnoj državi nervira moldavske i zapadne zvaničnike.
Između 1991-1992. izbio je čak i kratak teritorijalni sukob između moldavske i pridnjestrovskih snaga, nakon što je Mihail Gorbačov, očajan da sačuva SSSR, proglasio nezavisnost Transnistrije ništavnom, utirući put nezavisnosti Moldavije sa spornim područjem u svom okviru. Tenzije su eskalirane u martu 1992, a dok je proglašeno primirje u julu poginulo je najmanje 1.000 ljudi. Od tada je Transnistrija u “miru”.
-Priče o tenzijama proizvod su mita o nestabilnosti u regionu. Svi koji su bili u Tiraspolju primećuju kako je tu mirno – kaže Durin.
Iako tenzije i dalje postoje, taj opis je poprilično tačan, ukazuje Bi-Bi-Si.
Blic