Dok ogroman broj građana živi na minimalcu i jedva krpi kraj s krajem, brojni funkcioneri u BiH primaju enormno visoke plate i penzije istovremeno, i sve to po zakonu.
Da je BiH rekorder u brojnim kategorijama kada je u pitanju finansiranje onih koji se nalaze na javnim funkcijama, odavno je već poznato, ali ono što posebno izaziva bijes javnosti jesu oni koji su stekli uslove za penziju, ali uprkos tome i dalje rade.
I nije sav grijeh u tome što rade i tako zauzimaju mjesto nekoj obrazovanoj mlađoj osobi, koja sjedi na Birou za zapošljavanje, već je veći problem u tome što ne žele da se odreknu ni plate, ali ni penzije, koja kod nekih od njih iznosi mesječno i do 2.000 KM.
Od poslanika, preko delegata, odbornika, načelnika opština, predsjednika skupština opština i njihovih zamjenika, pa do savjetnika i šefova kabineta, sve su to mjesta na kojima se mogu naći penzioneri koji primaju natprosječno visoke penzije, ali i plate koje prelaze 2.000 KM mjesečno.
U nekim slučajevima, kada se saberu mjesečna primanja radnika/penzionera ona dostižu cifru veću od 5.000 KM.
Pertoviću 60.000 KM godišnje
Najbolji primjer za to je bivši dugogodišnji gradonačelnik Doboja Obren Petrović, koji je u vrijeme dok je bio na toj funkciji redovno primao penziju u visini od 1.500 KM mjesečno, kao i platu koja je mjesečno iznosila 4.000 KM.
Tu praksu je nastavio i nakon što je osvojio poslanički mandat te ušao u Predstavnički dom BiH, gdje se zarade kreću u rasponu od 4.500 do 7.000 KM. Tako će Petrović na osnovu plate i penzije državu godišnje koštati minimum 60.000 KM.
Ali, nije on jedini. U Domu naroda parlamenta BiH trenutno sjede još dvoje penzionera, koji uz to primaju i plate. Riječ je o delegatkinji Dušanki Majkić, čija mjesečna penzija iznosi oko 1.100 KM, a plata oko 5.000 KM, te Sredoji Noviću, koji pored penzije u iznosu od oko 1.970 KM mjesečno prima i platu u iznosu od oko 5.700 KM.
Slični primjeri se mogu naći i u parlamentu Srpske, lokalnim skupštinama i na drugim javnim funkcijama širom Srpske.
Iako zakon ovako nešto dozvoljava, postavlja se pitanje da li je to moralno, posebno ako uzmemo u obzir činjenicu da većina porodica mjesečno preživljava s platama od 600 ili 800 KM.
Trivić: Zemlja apsurda
Profesorka na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Banjaluci, Jelena Trivić, ističe da je BiH zemlja apsurda u kojoj se mogu naći brojni primeri koji su pogubni za ovo društvo. Još veći problem je, kako ističe ona, to što u našem društvu nema velike osude toga.
– Sve se svede na neko komentarisanje na društvenim mrežama, ali nikada na kažnjavanje tamo gdje treba, a to je na izborima. Umjesto toga, te ljude i stranke ponovo biraju da sjede u institucijama. Imamo brojne slučajeve savjetnika koji su u penziji i primaju plate za svoje savjetovanje, ili šefove kabineta koji dobijaju i penziju i platu – ističe Trivićeva.
Dodaje da to ne samo što nije moralno već takve slučajeve treba zakonski riješiti. Trivićeva ističe da ne trebamo čekati da se neko sjeti i pozove na sopstveni moral, te odrekne penzije ili plate, jer se to očigledno nikada neće desiti.
– To treba zakonski riješiti da se onemogući – ističe Trivićeva, koja je poslanica PDP u NSRS.
Ona je podsjetila da je PDP ranije, kroz amandmane, tražio od Narodne skupštine RS da se zakonski odredi da jedan čovek može imati samo jedno primanje iz budžeta. Međutim, skupštinska većina je odbila taj prijedlog, uz obrazloženje da se nekome ne može zabraniti da radi na više mjesta.
Iako to nije vezano za penzije, Trivićeva ističe da su primjeri slični.
– Možda nisu u pitanju penzije, ali jesu slučajevi da pojedini funkcioneri iz državne kase primaju i po nekoliko naknada – kaže Trivićeva.
Najbolji primer su narodni poslanici, koji, pored poslaničke plate, bez ikakvih problema primaju naknade kao direktori javnih institucija i preduzeća, ili članovi upravnih ili nadzornih odbora i slično.
Šehić: Ko još brine o moralu
Vehid Šehić iz Koalicija za slobodne i poštene izbore “Pod lupom” ističe da se takva praksa za sada primjenjuje samo u Republici Srpskoj, odnosno kada su u pitanju funkcioneri iz ovog entiteta, ali da će uskoro isto pravo moći da koriste i funkcioneri u Federaciji.
– Penzija je stečeno pravo. To pravo je stečeno na osnovu 40 godina radnog staža. Sudovi polaze od toga da je ta osoba to zaradila i da joj to niko ne može ukinuti. Nije tu ništa sporno, već je sporno to što živimo u državi u kojoj većina građana jedva spaja kraj s krajem, a onda imamo one koji mesečno na osnovu plate i penzije u džep strpaju i po 7.000 KM – ističe Šehić.
Dodaje da o moralu ne treba govoriti niti se nadati da će se neko od tih funkcionera odreći penzije ako već prima toliko veliku platu.
Šehić kaže da i u drugim državama postoji mogućnost da se penzioneri negdje zaposle, te da zadrže penzije, ali da ne možemo porediti te zemlje i nas.
– Upravo ovakve stvari teraju ljude da idu odavde. Jednostavno, kada vide takve stvari gube nadu da se nešto može popraviti – ističe Šehić.