Zločin paravojnih muslimanskih naoružanih formacija nad pripadnicima JNA 2. i 3. maja 1992. godine u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu, jedan je od prvih i najkrvavijih zločina nad Srbima u proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu čije rane i danas bole, jer porodice žrtava nikada nisu dobile pravnu satisfakciju, a federalne vlasti nikada nisu dozvolile postavljanje spomen-ploče nevinim žrtvama na mjestu zločina.
Odbor Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicija oslobodilačkih ratova donio je odluku da se obilježavanje zločina u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu ove godine organizuje 3. maja, na dan stradanja pripadnika JNA, samo u Miljevićima u Istočnom Sarajevu, a ne i u federalnom Sarajevu, i ta odluka je iznuđena ponašanjem kantonalnih i federalnih vlasti, izjavio je nedavno Srni predsjednik Pododbora Velimir Dunjić.
“Ove godine donesena je iznuđena, ali privremena odluka da se ne ide u federalno Sarajevo i to iz opravdanih razloga”, rekao je on.
Prema njegovim riječima, svih ovih godina vlasti u Sarajevu nisu dozvolile postavljanje spomen-ploče u znak sjećanja na nevino stradale pripadnike JNA, nisu dozvolile ni pristup srpskim delegacijama na pravo mjesto zločina, a nisu reagovali ni na konstantne provokacije pristalica ozloglašenih “Zelenih beretki” tokom skromnih ceremonija polaganja cvijeća i obavljanja vjerskog obreda.
Parastos žrtvama iz Dobrovoljačke ulice ove godine biće služen u crkvi Svetog velikomučenika Đorđa u Miljevićima 3. maja u 10.30, nakon čega je previđeno obraćanje zvaničnika i polaganje cvijeća na Centralno spomen-obilježje na groblju u Miljevićima.
Zločin nad nedužnim vojnicima, oficirima i građanskim licima na službi u JNA, tokom dogovorenog mirnog povlačenja iz Sarajeva, početkom maja 1992. godine počinili su pripadnici takozvane Armije BiH, Teritorijalne odbrane i paravojnih muslimanskih falangi kojima su komandovali osvjedočeni predratni kriminalci, siledžije i šljam sarajevskog podzemlja.
Napadom na kolonu JNA u Dobrovoljačkoj, koja se mirno povlačila iz Sarajeva u skladu sa sporazumom i uz garanciju mirovnih snaga UN na čelu sa generalom Luisom Mekenzijem, rukovodili su tadašnji član Predsjedništva BiH Ejup Ganić i rukovodstvo tadašnje takozvane RBiH.
Iako je za bezbjednost vojnika garantovao tadašnji predsjednik /krnjeg/ Predsjedništva BiH Alija Izetbegović, kolona JNA nije bezbjedno izašla iz Sarajeva, već je prekinuta i napadnuta.
Tog 2. maja 1992. godine oko 11.30 časova, oko 200 pripadnika jedinica teritorijalne odbrane takozvane RBiH i “Zelenih beretki”, među kojima su bili Sakib Puška, Jusuf Juka Prazina, Emin Švrakić i drugi, kao i jedinica kojima je komandovao sarajevski kriminalac Ismet Bajramović Ćelo, držali su u blokadi, a potom izvršili i napad na Dom JNA u Sarajevu, otvarajući vatru iz cjelokupnog raspoloživog naoružanja.
Jedan od naoružanih pripadnika paravojnih muslimanskih jedinica, pucanjem iz vatrenog oružja, ranio je u grudi i ruke načelnika Doma JNA potpukovnika Bogoja Božinovskog, a u istom napadu ubijen je portir Doma Dževad Bidžo.
Tom prilikom zarobljeno je deset pripadnika JNA i građanskih lica na službi u JNA, i to: potpukovnik Božinovski, vojnik Ducan, poslovođa restorana Dragoslav Mitrović, zatim građanska lica Selver Švraka, Đorđe Sokolović, Todor Sokolović, kuvar Mustafa Čaušević, konobarica Munira Buga, radnica Milka Šuša i domaćin Doma JNA Petar Stanišić.
Komandant Druge armijske oblasti JNA general Milutin Kukanjac uputio je pukovnika Šuputa sa 40 ljudi sa naredbom da odblokiraju opkoljene vojnike, međutim, oni upadaju u zasjedu. Tada je ubijeno šest pripadnika vojske i uništen transporter. Ostali vojnici ostali su opkoljeni i, kasnije, zajedno sa osobljem Doma JNA, zarobljeni.
Prema svjedočenjima nekih od žrtava zločina u Dobrovoljačkoj, 3. maja oko 8.00 časova odlučeno je da general Kukanjac napusti Komandu, međutim, vojska i oficiri to nisu dozvolili.
Oko 13.00 časova kanadski general Luis Mekenzi /prvi komandant UNPROFOR-a u BiH/ i general Kukanjac dogovorili su razmjenu – predsjednika /krnjeg/ Predsjedništva RBiH Alije Izetbegovića za izvlačenje vojske i oficira iz Komande na Bistriku ka Lukavici. Razmjena je dogovorena za 15.00 časova.
Međutim, u Komandu dolazi lično Izetbegović sa kćerkom Sabinom i pratnjom u kojoj su bili Zlatko Lagumdžija, Jusuf Pušina i još neki ljudi iz Izetbegovićevog vrha.
Prema ranijem iskazu jednog od učesnika kolone Marinka Milidraga, “uz lažni blagoslov i lažna obećanja Alije Izetbegovića da će konvoj biti bezbjedan”, vojska je napustila kasarnu u 18.00 časova.
Na čelu kolone, koja je brojala oko 40 vozila sa oko 300 ljudi, bili su general Mekenzi, general Kukanjac i Jusuf Pušina. Dolaskom kolone u Dobrovoljačku ulicu, u blizini Miljacke, otvorena je vatra na kolonu.
“Pucali su na nas sa svih strana. Sa krovova i prozora”, rekao je Milidrag. On je naveo da je vatra otvorena iz streljačkog naoružanja, a korištene su i tromblonske mine.
“Pucano je i na obilježeno sanitetsko vozilo u kojem je poginuo primarijus doktor pukovnik Radulović. Ubijen je i pukovnik Mihajlović, oficir bezbednosti, koji je u penziju otišao dan ranije. Pripadnici `Zelenih beretki` i Patriotske lige izvlačili su oficire iz vozila i hladnokrvno ih ubijali”, istakao je Milidrag u jednom od svojih ranijih iskaza.
Epilog krvavog pira su 42 mučki ubijena pripadnika JNA i civila, 71 je ranjeno, dok ih je 207 zarobljeno. Vojnici i civili ubijani su u Domu JNA – jedno lice, Radničkom univerzitetu “Đuro Đaković” tri, na Skenderiji 14, u Dobrovoljačkoj ulici devet i 13 na drugim lokacijama u Sarajevu.
Prema nacionalnom sastavu, ubijena su 32 Srbina, šest Hrvata, dva muslimana i dva Albanca, od toga 10 oficira, 28 vojnika i četiri civila koja su radila u JNA.
U Domu JNA ranjeno je 26 pripadnika JNA i civila, u Radničkom univerzitetu “Đuro Đaković” i na Skenderiji po tri lica, u Komandi Druge vojne oblasti 30, u Dobrovoljačkoj šest osoba, na drugim lokacijama 26.
Javnost u Republici Srpskoj ogorčena je neefikasnim procesuiranjem zločina u Dobrovoljačkoj ulici, iako su u istragama najčešće pominjana imena Jovana Divjaka, Ejupa Ganića, Jusufa Pušine, Hasana Efendića, Zaima Backovića Zagija, Dragana Vikića, Jovice Berovića, Emina Švrakića, Damira Dolana, Jusufa Kecmana, Ibrahima Hodžića, Dževada Topića, Fikreta Muslimovića, Rešada Jusupovića, kao i neizostavnog Ismeta Bajramovića Ćele.
U svim dosadašnjim izvještajima Tužilaštvu BiH, MUP Republike Srpske je navodio da napadi 2. i 3. maja 1992. godine na objekte i pripadnike JNA, a posebno u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu predstavljaju krivično djelo ratnog zločina protiv civilnog stanovništva, ranjenih i bolesnih, ratnih zarobljenika, protivpravnog ubijanja i ranjavanja neprijatelja, kao i povrede zakona i običaja rata, koji je potom prerastao u bezočni, nehumani i planirani atak muslimanskih paravojnih jedinica na članove porodica vojnika, oficira i građanskih lica u bivšoj JNA.
Prema saznanjima i dokazima kojima raspolaže MUP Srpske, nakon stravičnog zločina počinjenog 2. i 3. maja 1992. godine nad pripadnicima JNA u Sarajevu, pripadnici “Zelenih beretki”, “Patriotske lige”, “Bisera” i drugih ozloglašenih paravojnih muslimanskih jedinica otpočeli su progon njihovih porodica, tako što su im djecu i supruge nasilno otimali iz sarajavskih stanova, da bi ih potom ucjenjivali i razmjenjivali s ciljem stvaranja atmosfere straha i panike među Srbima početkom rata u Sarajevu.
Obimne istražne radnje MUP-a Srpske rezultovale su Izvještajem od 45 stranica, a u 122 priloga uz izvještaj Tužilaštvu dostavljeno je 117 dokumenata sa oko 470 stranica, tri fono zapisa – audio kasete, dva kompakt diska sa presretnutim razgovorima i dva video zapisa, koji dokazuju postojanje navedenih krivičnih djela i neposredno učešće pomenutih osumnjičenih lica, a posebno generala Jovana Divjaka u njihovom izvršavanju.
Dokazi o zločinima u Sarajevu, na Skenderiji, 2. maja i u Dobrovoljačkoj ulici, 3. maja 1992. godine, te dokazi o odgovornim licima, nalaze se i na snimcima stranih i domaćih televizija, a te snimke posjeduje i Tužilaštvo BiH.
Nažalost, i pravosuđe BiH i sarajevska politička čaršija ostali su nijemi ne samo na ove dokaze i primjedbe srpske strane da je u Sarajevu tokom rata bilo 126 logora, kao i da je oko 3.200 civila srpske nacionalnosti stradalo u tom gradu. Za njih pravde nema.
(SRNA)