Izvoz poljoprivredno-prehrambenih proizvoda iz Bosne i Hercegovine u kontinuitetu pada od 2017. godine, a samo tokom 2019. godine taj pad iznosio je tri odsto, dok je istovremeno uvoz u 2019. godini porastao takođe tri odsto.
U analizi trgovinske razmjene poljoprivredno-prehrambenih proizvoda za period 2017-2019. godine, koju je uradilo Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH, navodi se i to da je samo tokom prošle godine deficit iznosio 2.394 miliona KM i da je za 137 miliona KM, ili za šest odsto, veći nego deficit iz 2018. godine, a za 13 odsto, ili za 278 miliona KM, u poređenju sa 2017. godinom.
Tokom prošle godine BiH je izvezla 799 miliona KM poljoprivredno-prehrambenih proizvoda.
“Trgovinski deficit u trgovinskoj razmjeni poljoprivrednih proizvoda u suštini je ogledalo cjelokupnog stanja u poljoprivredi BiH koje se ogleda u nedovoljno razvijenim kapacitetima za proizvodnju poljoprivrednih proizvoda, niskoj proizvodnosti i slaboj konkurentnosti domaće proizvodnje na stranom tržištu”, navodi se u analizi Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH.
U analizi se ističe da su “nezadovoljavajući” trgovinski rezultati posljedica smanjenog izvoza na tržište Turske i to zbog pada vrijednosti lire za 40 odsto, kao i odluke vlasti u Prištini da uvede carine na uvoz mlijeka i mliječnih prerađevina, a potom još i 100 odsto carine na uvoz sve robe.
Kada je u pitanju pojedinačna roba, osim izvoza konzumnog mlijeka i smrznute maline, Bosna i Hercegovina bilježi deficit u robnoj razmjeni svih drugih poljoprivrednih i prerađenih poljoprivrednih proizvoda.
I kada je riječ o malini, Bosna i Hercegovina se ne može pohvaliti nekim napretkom. Recimo, u toku 2017. godine iz BiH je u svijet otišao 71 milion KM smrznute maline, da bi godinu kasnije izvoz ovog proizvoda pao za sedam odsto, a 2019. za 10 odsto u odnosu na godinu ranije.
Igor Gavran, ekonomski analitičar, ističe da ukupno stanje domaće poljoprivrede i prehrambene industrije nije povoljno već decenijama, a ne samo godinama, jer je suočena sa daleko moćnijom konkurencijom na tržištima na koja pokušava izvoziti.
“Nizak nivo ekonomskog patriotizma domaćih potrošača i nelojalna konkurencija koju kreira uvozna ponuda, često u sinergiji sa vodećim trgovačkim lancima, dodatno otežavaju položaj i tržišno učešće domaćim kompanijama na bh. tržištu”, rekao je Gavran.
Ipak, ističe da postoji realan osnov za optimizam da se stanje može popraviti prije svega zahvaljujući promjenama koje se čine izvjesnim, a to je, recimo, ukidanje taksa na Kosovu, zatim nastavak trenda otvaranja pristupa tržištu EU većem broju domaćih proizvođača i sektora, kao i kontinuiran izvoz mesa u Tursku.
“Ne očekujem spektakularne promjene i poboljšanja, ali definitivno vjerujem da možemo očekivati povećanje izvoza i bolje rezultate u ovom sektoru u narednom periodu. Koliko robe? Zavisiće i od ukupnog stanja bh. ekonomije, koje nije dobro, i ukupne podrške vlasti domaćoj privredi, koja uglavnom ne postoji”, zaključio je Gavran.
U milionima KM
| 2017. | 2018. | 2019. | |
| Uvoz | 3.125 | 3.086 | 3.194 |
| Izvoz | 1.009 | 828 | 799 |
| Deficit | -2.116 | – 2.257 | – 2.394 |
Najznačajnije grupe proizvoda u uvozu (miliona KM)
2017. 2018. 2019.
Piće, alkohol i sirće 328 346 357
Meso i klaonički proizvodi 247 286 307
Razni prehrambeni proizvodi 249 262 285
Pojedinačno, najveći uvoz (miliona KM)
2017. 2018. 2019.
Pšenica 138 116 121
Goveđe meso 83 98 96
Voda mineralna i gazirana 61 71 82
Pivo u bocama 89 90 79
Uroš Vukić – Nezavisne novine