Simbol finansijske moći SAD i globalnog kapitalizma ogleda su u Njujorškoj berzi, koja se nalazi na Vol stritu.
To je najveća svjetska berza po tržišnoj kapitalizaciji kompanija koje se nalaze na njoj, a koja je u decembru 2010. iznosila 13,39 biliona dolara, dok je u februaru 2018. bila na nivou od 30,1 biliona dolara.
Počela je s radom na današnji dan, 8. marta 1817. godine u jednoj sobi na njujorškoj adresi Vol strit 40, koja je bila unajmljivana za 200 dolara dnevno.
Nakon požara koji je 1835. poharao Njujork danas najmoćnija svjetska berza se preselila, a 1865. i konačno skrasila na današnjoj adresi, Vol strit 10-12.
Korijeni te ustanove sežu u davnu 1792. godinu, kad su se 24 burzovna brokera 17. maja sastala pod jednim drvetom platane u Vol stritu i potpisala Batonvud sporazum, kojim su dogovorili način saradnje. Batonvud sporazum je odredio najnižu stopu provizije koja se naplaćuje klijentima i obavezala potpisnike da daju prednost ostalim potpisnicima u prodaji hartija od vrijednosti.
Ovaj događaj označava početak organizovanog trgovanja akcijama u SAD. U početku, trgovanje se obavljalo jednostavno, na otvorenom, bez formalnih struktura.
Godine 1817. berzanski mešetari su pokrenuli nove reforme i reorganizovali se. Nakon slanja delegacije u Filadelfiju da posmatra organizaciju njihovog brokerskog odbora, usvojena su ograničenja za manipulativno trgovanje, kao i formalni organi uprave.
Zanimljivo je da se ta ulica, Vol strit, naziva vjerovatno prema gradskom zidu uz koji je bila sagrađena. Naime, nekada je Njujork bio tako malen da je na Vol stritu već bio završetak grada.
Dugo vremena Njujorška berza je koristila sistem otvorenog vikanja (open outcry system) za trgovanje, gdje su trgovci javno izražavali svoje ponude i tražnje. Ovaj fizički pristup je bio karakterističan za Njujoršku berzu i u njemu se ogleda dinamičnost, ali i volatilnost ove berze.
Napretkom tehnologije Njujorška berza je prešla na elektronske trgovinske sisteme. Godine 2006. je kupila Arca Exchange i započela primjenu elektronskog trgovanja. Ovaj prelazak je doprineo većoj efikasnosti, bržem izvršenju naloga i globalnoj dostupnosti tržišta.
Njen status kao jedne od najvećih berzi na svijetu odražava njen uticaj i značaj u međunarodnom ekonomskom pejzažu, dok se njena ikonična trgovačka dvorana smatra simbolom finansijske moći i dinamike.
Ostali događaji na današnji dan
- – Johanes Kepler otkrio Treći zakon kretanja planeta, koji je označio početak nove ere u astronomiji;
- – U Beogradu otvorena prva čitaonica u Srbiji, nazvana Srpsko čitalište, kasnije Čitalište beogradsko;
- – Rođen Oto Han, njemački hemičar i nuklearni fizičar. Dobitnik je Nobelove nagrade za hemiju 1944;
- – U Kopenhagenu održana Druga konferencija žena – socijalista, na inicijativu njemačke revolucionarke Klare Cetkin. Na toj konferenciji je ustanovljen praznik, Dan žena, u znak sjećanja na demonstracije žena u Čikagu 8. marta 1909;
- – Umro Hose Raul Kapablanka, kubanski šahista i treći svjetski prvak u šahu, od 1921. do 1927;
- – Sovjetski maršal Kliment Vorošilov objavio da je SSSR u septembru 1949. isprobao atomsku bombu, u vrijeme kada se smatralo da su SAD jedina država koja posjeduje nuklearno naoružanje;
- – U Medison skver gardenu Džo Frejzer je savladao Mohameda Alija u borbi koja će biti nazvana Borba vijeka;
- – Kompanija “Filips” javnosti predstavila kompakt disk.
- – Tribunal u Hagu otpečatio optužnice protiv hrvatskih generala Mladena Markača i Ivana Čermaka, koje ih terete za zločine nad srpskim civilima u Kninskoj krajini tokom vojne akcije “Oluja” u avgustu 1995. i izmijenjenu optužnicu protiv haškog optuženika, generala Ante Gotovine. Tri dana kasnije Markač i Čermak su se predali sudu.
Srpska info
Foto: ATT CAMPBELL/EPA