Arheolog Zavičajnog muzeja u Gradišci Bojan Vujinović rekao je da je istraživanje završeno prije nekoliko dana i da su pronađeni gvozdeni klinovi, klamfe, te aplikacije od gvožđa.
Prema njegovim riječima, na osnovu pronađenog materijala može se reći da je vjerovatno riječ o crkvi brvnari građenoj oko 1885. godine, ali da postoji mogućnost i da je to crkvica koja je postojala prije pop-Jovičine bune.
“Tokom otkopavanja otkriven je i sloj pepela koji ukazuje na to da je crkva vjerovatno spaljena”, pojasnio je Vujinović.
Ostaci crkve brvnare pronađeni su u Kulturno-istorijskom kompleksu “Detlak” nedaleko od današnje crkve Svetog Ilije.
Arheološka istraživanja u ovom kompleksu rađena su u okviru druge faze projekta “Ubiciranje manastira Detlak – istorijska proučavanja i arheološka istraživanja”.
Projekat realizuje Centar za lokalni razvoj iz Dervente /CELOR/ uz podršku Zavičajnog muzeja Gradiška i Turističke organizacije opštine Derventa, te finansijsku podršku Ministarstava civilnih poslova BiH.
U selu Detlak je 1628. godine prepisan molitvenik “Detlovački evhologion” pa se na osnovu prepisa smatra da je u tom mjestu vjerovatno postojao manastir.
“U istorijskoj građi nigdje se eksplicitno ne navodi postojanje manastira Detlak. Ipak, `Detlovački evhologion` i Kulturno-istorijski kompleks `Detlak` sastavljen od lokaliteta crkve, isposnica, nekropole i ambarine upućuju na to da je na ovom prostoru bio duhovni centar tog kraja”, kaže Vujinović.
Prilikom posljednjih istraživanja dijela srednjovjekovne nekropole sa mramorom /stećkom/ na kome se nalazi Andrejin krst pronađeni su skletni ostaci muškarca.
Vujinović je rekao da će skeletni ostaci biti poslati na analizu da bi se utvrdilo koliko su stari, a tako bi bila određena i starost nekropole.
“Za sada se pretpostavlja da je grob najvjerovatnije sa kraja 16. ili prve polovine 17. vijeka”, naveo je Vujinović i dodao da su istraživanja otišla korak dalje u rješavanju problematike svjetovnog, duhovnog i monaškog života u selu Detlak.
Vujinović je istakao da veći broj srednjovjekovnih nekropola Markovac, Grebljice, DŽinovsko groblje, Katin kamen, Soburine i Mramor upućuje da je u Detlaku i okolini bila veća koncentracija stanovništva u periodu srednjeg vijeka i na početku turske uprave.
Direktor Turističke organizacije opštine Derventa Damir Kljajić rekao je da će ovaj kompleks u narednom periodu sigurno biti glavna turistička destinacija Dervente.
“U toku su i završni radovi na nadstrešnici ambarina u Donjem Detlaku i biće to jedini natkriveni arheološki lokalitet u BiH”, podsjetio je Kljajić.
Direktor Centra za lokalni i regionalni razvoj /CELOR/ Čedomir Ćorić rekao je da se projekat sprovodi od februara do sredine jula i da su u prvoj fazi evidentirani srednjovjekovni arheološki lokaliteti derventskog kraja i proučena istorijska građa.
“Posebnu pažnju privlači kompleks sastavljen od lokaliteta Ambarine, Pećine – isposnice, nekropole, te crkva Svetog Ilije sa grobljem. Ovu cjelinu je Vlada Republike Srpske 2010. godine proglasila nepokretnim kulturnim dobrom od velikog značaja”, napomenu je Ćorić. U Derventi će krajem juna biti održana konferencija na kojoj će biti predstavljeni rezultati projekta i brošura o Kulturno-istorijskom kompleksu Detlak.
Srna