Jedan od najvećih pripovjedača i književnih klasika Onore de Balzak /rođen 20. maja 1799. godine/ najbolje je pisao kada je morao da vraća nagomilane dugove lihvarima, što je, po pravilu, uvijek bilo u “posljednji čas”.
Mnogi smatraju da mu je glave došla kafa, koju je konzumirao u neograničenim količinama tokom pisanja, kako bi ostao budan.
Balzak je za relativno kratko vrijeme stvaralaštva /dvadesetak godina plodnog rada/ napisao veliki broj romana i priča pod zajedničkim nazivom “LJudska komedija”, u kojima je opisivao likove iz najrazličitijih slojeva društva 19. vijeka u Francuskoj i Evropi.
Balzak je volio novac i slavu – i to je, prema sopstvenom priznanju, bio njegov osnovni motiv za pisanje. Bavio se temama za koje je vjerovao da su popularne i da će interesovati čitaoce.
Često je pisao i po 16 časova dnevno, uz svijeću, ne bi li što prije objavio svoje djelo. Nije posvećivao neku naročitu pažnju frazama, slikama i nijansama stilskog savršenstva.
Izražavao se često poput najbanalnijih pisaca takozvane narodne literature.
Zbog toga, jedan broj njegovih knjiga i pripovjedaka ostavlja utisak nedovršenosti i neurednosti, ima grešaka u tekstu, a pojedini dijelovi su površni ili nedovršeni.
Ipak, Balzak je jedan od najvećih pripovjedača svih vremena, a mnogi književni kritičari stavljaju ga “rame uz rame” sa Lavom Nikolajevičem Tolstojom, Fjodorom Mihailovičem Dostojevskim i Čarlsom Dikensom.
Pisao je brzo. Pravio je pauze samo da bi popio kafu. Znao ja da popije i nekoliko desetina šolja kafe u jednom danu.
Kafa ga je održavala budnog i ona ga je, najvjerovatnije, uz nekontrolisan apetit, odvela u preranu smrt. Imao je 51 godinu kada je umro 18. avgusta 1850.
Balzak je ulazio u različite poslovne poduhvate koji su mu, umjesto zarade, donosili samo gubitke i dugove. Propao je u poslu sa štamparijom. Nakon tog finansijskog sloma, dugovi će ga pratiti čitav život.
Često je pisao samo da bi vratio dugove, trkajući se sa rokovima i nastojeći da preda romane izdavaču kako bi od novca platio rate duga.
Svom prezimenu dodao je plemićko “de” 1830. godine. Od tada se potpisivao kao Onore de Balzak.
Balzak se smatra prethodnicom književnog realizma, jer je upotrebljavao detalje, naročito objekata, za ilustraciju života svojih likova.
Likovi propalih karijerista, nesrećnih ljubavnika, suludih škrtica i deklasiranih dostojanstvenika bonapartističkog carstva predstavljaju uvod u novu modu književnog stvaranja, koja će se po svim evropskim književnostima razviti pod zajedničkim nazivom – realizam.
Onore de Balzak obuhvatio je književnim djelom čitavo francusko društvo svoga vremena – rojalističku aristokratiju, koja se ne snalazi u vrtlogu stvaranja novog društva, i nove grube elemente mladih građanskih snaga u rađanju:
pustolove, skorojeviće, propalice, deklasirane činovnike, korumpiranu administraciju, novinare, provincijalne gospođice, advokate, popove i legitimističko plemstvo.
Poznata je izjava Fridriha Engelsa da je više naučio o kapitalizmu 19. vijeka iz Balazakovih priča nego iz mnogih stručnih knjiga.
Balzak je bio racionalan u procjeni života i vodio se materijalnim interesima. Tako je birao i žene – isključivo starije i često one dobro situirane.
Poznata je njegova veza sa vojvotkinjom od Abranta, bogatom udovicom koju je upoznao 1825. godine, kada je ona imala 40. Osim svog bogatstva, kojim je platila nešto Balzakovih dugova, vojvotkinja je bila privlačna i zbog činjenice da je prethodno bila ljubavnica austrijskog kancelara Meterniha.
Markiza de Kastri, jedna od najlepših aristokratkinja Francuske tog vremena, odbila je Balzakova udvaranja. Ona je bila jedna od rijetkih koja nije mogla da svari njegovu ružnoću, pošto je Blazak bio niži i imao je viška kilograma.
NJeno odbijanje teško je pogodilo pisca-zavodnika, koji je tada imao 33 godine i čiji su se dugovi nagomilavali. Osvetio joj se tako što ju je ismijao u svom romanu “Vojvotkinja od Lanžea”.
Balzakova fatalna veza bila je sa “Strankinjom”. Ona je pisala Balzaku i divila se njegovim djelima. Balzak je odmah odgovorio i “Strankinja” je otkrila svoj identitet. Bila je to Poljakinja Evelina Hanska, udata za jednog barona.
Godinu dana nakon prvog pisma njih dvoje su se tajno sastali u Švajcarskoj. Ostali su zaljubljeni, iako su jedno drugom izgledali deblji nego što im se to dopadalo.
Godinama su razmjenjivali ljubavna pisma i Evelina mu je obećala da će se udati za njega čim njen ostarjeli muž umre. S vremena na vrijeme sretali bi se u raznim krajevima Evrope.
Balzak je imao i petogodišnju vezu i sa Francuskinjom Sarom Lavel, ženom jednog grofa. Ona je galantno izmirila dobar dio njegovog duga i rodila mu dijete.
Muž Eveline Hanske “Strankinje” umro je 1841. godine i Balzak, čije je zdravlje popuštalo, bio je spreman da se skrasi. Evelina je u početku odbijala da se uda za njega, ali je, na kraju, popustila.
Balzak je ubrzo nakon toga umro.
Racionalan i talentovan, Balzak nije lamentirao nad nedostatkom ljepote. Poznat je njegov citat: “Ružnoća ima prednost nad ljepotom – ljepota prolazi, a ružnoća ostaje”.
Svoj pogled na ljubav i brak, koji je demonstrirao i u životu, sažeo je u citatu: “Dobar brak je moguć između slijepe žene i gluvog muškarca”.
O svom drugom najvećem poroku, nakon novca, Balzak je pisao sljedeće: “Slava je otrov koji treba uzimati u malim dozama”.
Jedna od najpoznatijih Balzakovih djela su – “Čiča Gorio”, “Izgubljene iluzije”, “Sjaj i bijeda kurtizana”, “Mračna afera”, “Šarginska koža”, “Evgenija Grande” i “Rođak Pons”.
Nenad Tadić(SRNA)