U Jadovnom, nedalako od Gospića, danas je održan komemorativni skup žrtvama ustaških logora Gospić-Jadovno-Pag, a tom prilikom predstavljena je nova spomen-ploča sa hronologijom događaja u tom logorskom sistemu.
U tim logorima su aprila do avgusta 1941. ubijani i u jame ili u more pobacane hiljade Srba, Jevreja i Roma, kao i Hrvata koji se nisu pokorili režimu Nezavisne države Hrvatske /NDH/.
Komemoraciju su organizovali Srpsko narodno vijeće /SNV/, Koordinacija jevrejskih opština, Eparhija gornjo-karlovačka i Savez antifašističkih boraca i antifašista.
Dan sjećanja na Jadovno 1941. godine ponovno je, kao i prethodnih devet godina, bio povod da organizatori pozovu na nepodijeljenu posvećenost države i društva u iznošenju pune istine o uzrocima, razmjerama i posljedicama zločina koji su se događali od Velebita do Paga.
Predsjednik SNV-a Milorad Pupovac je pored novopostavljenih ploča uz spomenik žrtvama Jadovnog i Šaranove jame pročitao stihove pjesnika Ante Zemljara u kojima tijela ubijenih prozivaju savjest ljudi – “Ako nismo u vašu savjest ušli, uzalud ste došli da nas posjetite”, prenijeli su hrvatski mediji.
“Dok nas ima, dok nas bude, naša je obaveza da dolazimo na ovo mjesto”, poručio je Pupovac i upitao zašto se Jasno ne kaže da danas nigdje znamenjima ustaštva nigdje nije mjesto.
Upitao je i zašto “ljudima iz politike i Crkve, društva u cjelini, ovo mjesto nije mjesto savjesti”.
“Zašto je moguće da u školama djecu uče ustaškim vrijednostima, kao na primjer, u Brodarici kraj Šibenika?”, rekao je Pupovac.
On je dodao da se to dešava jer u školskom sistemu nema jasne društvene svijesti da je ustaški režim bio zločinački i da je organizovao genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima.
Pupovac je istakao da su u neobilježene velebitske jame i u dubine Jadranskog mora pobacane desetine hiljada ubijenih žena, djece, muškaraca, te da ukupan broj ubijenih nikada neće biti poznat.
Prema njegovim riječima, nedovršeno istraživanje Đure Zatezala navodi poimenice 10.000 osoba.
“Bili su to seljaci, omladinci, studenti, sportisti, izbjeglice, sveštenici, zanatlije, trgovci…Ali istraživanja sa naučnom argumentacijom Đure Zatezala pokazuju da je u logorima Jadovno život okončalo najvjerovatnije čak 42.000 ljudi”, rekao je Pupovac.
U ime Koordinacije jevrejskih opština Ognjen Kraus je rekao da je odmah, nekoliko dana nakon osnivanja NDH uslijedilo formiranje logora za progon, pljačku, neposredni teror, političko nasilje, deportacije i organizovana ubistva u kojima je vladao zakon kame i malja, gdje su se klala djeca, žene i starci zbog svoje rasne, vjerske, narodne i političke pripadnosti.
“Da, to se dogodilo na tlu Hrvatske, a odgovor na zločinačku tvorevinu NDH je da naša državna vlast `komemorira` žrtve Blajburškog polja, uz najviše državne počasti, gdje je stradala uglavnom ustaška vojska koja se nije predala, iako je Drugi svjetski rat bio završen i bila je potpisana kapitulacija”, rekao je Kraus.
On je naglasio da je ustaški režim bio ozakonjeni genocid i da se po tome bitno razlikuje od zločina počinjenih u vrijeme komunizma.
Veljko Kajtazi, kao predstavnik romskog naroda i poslanik u Saboru Hrvatske, rekao je da današnja sloboda predstavlja obavezu da se ne zaborave oni koji su stradali.
Predsjednik Saveza antifašističkih boraca Franjo Habulin podsjetio je okupljene da su u aprilu 1941. kaznionice Okružnog suda u Gospiću, Gerihta, pretvorene u sabirno-tranzitni logor i mučilište koje je zauzimalo teritoriju od Gospić do Karlobaga, kao i dio Paga oko Metajne.
On je rekao da je tu od aprila do avgusta deportovano na desetine hiljada ljudi, koji su likvidirani bez suda, po rasnim zakonima, po uzoru na njemački nacizam i italijanski fašizam, te da je, kako je rekao, upravo reakcija na te strašne zločine NDH bio partizanski pokret.
Uz Šaranovu jamu su pravoslavni sveštenik Dragan Mihajlović i rabin Lučiano Prelević služili parastos i molitvu za mrtve, a uz spomenik kipara Ratka Petrića vijence su položili i svijeće prislužili, osim organizatora komemoracije, i delegacije Sabora i Vlade Hrvatske, te predstavnici Amabasade Srbije u Hrvatskoj, Ličko senjske županije, te Centra za mlade iz Prijedora.