Napad na Srbiju, odnosno SRJ, izvršen je bez odobrenja Saveta bezbednosti UN, što je bio presedan.
Naredbu je tadašnjem komandantu savezničkih snaga, američkom generalu Vesliju Klarku, izdao generalni sekretar NATO Havijer Solana.
Klark je docnije u knjizi “Moderno ratovanje” napisao da je planiranje vazdušne operacije NATO protiv SRJ “sredinom juna 1998. već uveliko bilo u toku” i da je završeno krajem avgusta te godine.
SRJ je napadnuta kao navodni krivac za humanitarnu katastrofu na Kosovu i Metohiji (neposredni povod bili su događaji u Račku) i neuspeh pregovora o budućem statusu pokrajine koji su vođeni u Rambujeu i Parizu .
Nakon što je Skupština Srbije potvrdila da ne prihvata odluku o stranim trupama na svojoj teritoriji i predložila da snage Ujedinjenih nacija nadgledaju mirovno rešenje sukoba na Kosovu, NATO je 24. marta 1999. u 19.45 časova započeo vazdušne udare krstarećim raketama i avijacijom, na više mesta u Srbiji i Crnoj Gori.
Devetnaest zemalja alijanse počelo je bombardovanje sa brodova u Jadranu, iz četiri vazduhoplovne baze u Italiji.
Najpre su gađani protivvazdušušna odbrana i drugi objekti Vojske Jugoslavije, i to u Prištini, Batajnici, Rakovici (Straževica), Mladenovcu, i drugde.
Prema proceni Vlade Srbije u bombardovanju je poginulo najmanje 2.500 ljudi (prema pojedinim izvorima ukupan broj poginulih bio je gotovo 4.000), a ranjeno je i povređeno više od 12.500 osoba.
Nedavno objavljeni zvanični podaci Ministarstva odbrane Srbije govore o 1.008 ubijenih vojnika i policajaca.
Ukupna materijalna šteta procenjena je tada na 100 milijardi dolara.
Ratni gubici NATO u ljudstvu i tehnici nikada nisu obelodanjenii. Tadašnje vlasti u Beogradu su tvrdile da je oboreno više desetina letelica, što nikada nije potvrđeno. Ruska agencija APN objavila je da je NATO izgubio preko 400 vojnika i preko 60 letelica, dok je američki predsednik Bil Klinton naveo u govoru” 10. juna 1999. da NATO nije pretrpeo “nikakve žrtve”.
U Muzeju vazduhoplovstva u Beogradu čuvaju se ostaci srušenih aviona F-117, F-16, bespilotnih letelica, krstarećih projektila.
Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 nedelja napada nije našao na meti.
U bombardovanju je uništeno i oštećeno 25.000 stambenih objekata, onesposobljeno 470 kilometara puteva i 595 kilometara pruga.
Oštećeno je i 14 aerodroma, 19 bolnica, 20 domova zdravlja, 18 dečjih vrtića, 69 škola, 176 spomenika kulture i 44 mosta, dok je 38 razoreno.
Tokom agresije izvršeno je 2.300 vazdušnih udara na 995 objekata širom zemlje, a 1.150 borbenih aviona lansiralo je blizu 420.000 projektila ukupne mase 22.000 tona.
NATO je lansirao 1.300 krstarećih raketa, izručio 37.000 “kasetnih bombi”, od kojih je poginulo oko 200 osoba, a ranjeno je više stotina, i upotrebio zabranjenu municiju sa osiromašenim uranijumom.
Uništena je trećina elektroenergetskog kapaciteta zemlje, bombardovane su dve rafinerije u Pančevu i Novom Sadu, a snage NATO su prvi put upotrebile i takozvane grafitne bombe za onesposobljavanje elektroenergetskog sistema.
Posle više diplomatskih pritisaka, bombardovanje je okončano potpisivanjem Vojno-tehničkog sporazuma u Kumanovu 9. juna 1999, da bi tri dana potom počelo povlačenje snaga SRJ sa Kosova i Metohije.
Pošto je generalni sekretar NATO-a 10. juna 1999. izdao naredbu o prekidu bombardovanja, poslednji projektili pali su na području sela Kololeč (nedaleko od Kosovske Kamenice), u 13.30 sati.
Tog dana Savet bezbednosti UN usvojio je Rezoluciju 1244, a u pokrajinu je upućeno 37.200 vojnika Kfora iz 36 zemalja, sa zadatkom da čuvaju mir, bezbednost i obezbede povratak izbeglih dok se ne definiše širok autonomni status.
Nikolić: Braneći sebe Srbija branila međunarodno pravo
Predsjednik Srbije Tomislav Nikolić položio je danas vijenac na Spomenik žrtvama NATO bombardovanja prije 16 godina u Aleksincu i poručio da uvijek opraštamo, ali da nikad ne smijemo da zaboravimo i da je Srbija braneći sebe branila pravo i pravdu, međunarodne zakone i institucije.
– Šesnaest godina je prošlo od kako su prve NATO bombe pale na naše gradove i sela, u njima na škole, bolnice, fabrike, televiziju i kasarne, čak i na ambasadu Narodne Republike Kine, izvan njih na naše njive, aerodrome, mostove i pruge. Kada im se učinilo da to nije dovoljno, gađali su naše kuće i u kućama naše najveće blago – našu decu, rekao je Nikolić.
– Braneći svoju teritorijalnu celovitost, branili smo međunarodni princip cjelovitosti svake suverene zemlje na svijetu, branili smo pravo i pravdu, međunarodne zakone, povelje, institucije pred kojima bi trebalo da smo svi jednaki, istakao je Nikolić.
On je podvukao da smo i tada upozoravali da presedan nad Srbijom otvara Pandorinu kutiju sa strašnim posljedicama po međunarodnu zajednicu.
Nikolić je naveo da se Srbija sjeća svoje nesreće, pamti svoje sugrađane, broji nevine žrtve i radi i da se, opet, kao i čitavog 20. vijeka, podiže iz pepela.
– Kad pomenemo njihovu prošlost, kažu da je važna samo ljepša budućnost. Kad pomenemo našu budućnost, kažu da je ne zaslužujemo zbog prošlosti. Nama nije dozvoljeno da za svoju decu gradimo ljepšu budućnost sve dok se, kako kažu, ne suočimo sa svojom prošlošću i odlukama koje smo donosili. Dok se ne izvinimo za sve što su nam učinili, rekao je Nikolić.
Kako je rekao, nove generacije, neopterećene predrasudama prema Srbiji, mogu da učine djela koja bi pomogla da porodice stradalih osjete smirenje.
Predsjednik Srbije je precizirao da je Aleksinac bombardovan u više navrata, čak šest puta bio kolateralna greška, a 5. aprila, u 21.35, trinaestog dana od početka agresije na tadašnju SR Jugoslaviju, pogodili su centar grada, ubili 11 i ranili 50 građana i među njima cijelu porodicu Milić: oca Dragomira, majku Dragicu i ćerku Snežanu.
Kako je dodao, naredbodavci, izvršioci, pomagači – svi su još uvijek živi, “neki od njih i sada bombarduju, a Srbija oplakuje, obilježava, otima od zaborava i traži samo pristojno ljudsko izvinjenje od silnika koji su jednu zemlju u evropi bombardovali pred kraj dvadesetog vijeka”.
On je podvukao da Srbija i danas poštuje i vjeruje u istinske značajne civilizacijske vrijednosti i da je prije 16 godina poraz doživio njihov lažni oblik.
Pored Nikolića, u delegaciji je bio i načelnik Generalštaba Vojske Srbije general Ljubiša Diković. Vijenac je položila i delegacija Skupštine opštine Aleksinac. Spomenik se nalazi ispred stambene zgrade koja je izgrađena za ljude kojima su porušene kuće tokom NATO bombardovanja.
- Mitrovica: Sjećanje na stradale u NATO bombardovanju
Parastosom žrtvama, koji je služen u hramu Sv. Dimitrija u Kosovskoj Mitrovici jutros je počelo obilježavanje godišnjice NATO bombardovanja.
Parastosu su pored građana prisustvovali predstavnici Kancelarije za Kosovo i Metohiju, predstavnici opština sa sjevera Kosova i načelnik kosovskomitrovickog Okruga Vaso Jelić.
Nakon parastosa položeni su vijenci i cvijeće na spomenik “Istina“ koji se nalazi kod glavnog ibarskog mosta u Kosovskoj Mitrovici.
Gradonačelnik Sjeverne Mitrovice Goran Rakić podsjetio je da je prije 16 godina 19 članica NATO-a započeo rat protiv SR Jugoslavije koji odnio na hiljade nevinih života i izazvao katastrofalna razaranja zemlje.
Rakić je rekao da je poražavajuća i sramna činjenica što je NATO svoju vojnu akciju nazvao “Milosrdni anđeo“ i to što su sve nevine žrtve proglasili kolateralnom šetom.
– Sa ovog mjesta poručujem NATO generalima i onima koji su odlučivali da nisu vaše bombe bile milosrdni anđeo, da sve žrtve – naši anđeli nisi kolateralna šteta. Vaše bombe su sijale smrt, a sve naše nevine žrtve – naši anđeli imaju svoja imena i prezimena i stradali su od vaše nemilosrdne ruke, poručio je Rakić.
I u drugim opštinama na sjeveru Kosova na sličan način se obilježava godišnjica NATO bombardovanja Srbije.
U Kosovskoj Mitrovici u podne je najavljena protestna šetnja od glavnog ibarskog mosta do nekadašnje zgrade SUP-a koju je u bombardovanju 1999. godine uništena, a na čijem mjestu se danas nalazi zgrada Filozofskog fakulteta.
STEFANOVIĆ: HRABROST I ŽRTVE POLICAJACA NE SMIJU BITI ZABORAVLJENI
Ministar unutrašnjih poslova Srbije Nebojša Stefanović istakao je da ne smiju biti zaboravljeni hrabrost i žrtve među srpskim policajcima koji su nastradali u NATO bombardovanju Srbije.
Stefanović, koji je položio vijenac na spomen-ploču poginulim pripadnicima MUP-a tokom NATO bombardovanja 1999. godine u Ulici kneza Miloša, rekao je da njihova hrabrost i žrtve, koje su dali za svoju zemlju, ne smiju biti zaboravljeni.
“Naša je obaveza da čuvamo sećanje i uspomene na te hrabre ljude. Danas odajemo poštu svim pripadnicima MUP-a, a naša obaveza je da se posebno setimo 167 hrabrih policajaca koji su dali svoj život u martu, aprilu, maju i junu 1999. tokom agresije na našu zemlju”, istakao je Stefanović.
On je dodao da su oni bili sinonim za sigurnost, hrabrost i odlučnost i da su kada god je bilo teško srpski policajci bili prvi u odbrani svoje zemlje i svog naroda.
NIKOLIĆ: NATO AGRESIJA NANIJELA VELIKO ZLO
Generalni konzul Srbije u Srpskoj Vladimir Nikolić izjavio je da je NATO agresija 1999. godine nanijela veliko zlo Srbiji i srpskom narodu i da se 16 godina od njenog početka obilježava sa porukom da se to više nikad ne ponovi.
Nikolić je uoči služenja parastos stradalim u bombardovanju u Sabornom hramu Hrista Spasitelja u Banjaluci rekao da su sjećanja u narodu na ova dešavanja još jako svježa.
– Srbija je pretrpela ogromnu materijalnu štetu, izgubila mnogo ljudskih života i nadamo se da se to više nikad neće ponoviti, rekao je Nikolić.
Predstavnik organizacije Srbsko sabranje “Baštionik” Predrag Adamović pozvao je sve rodoljubive i misleće Srbe, ali i sve srpske prijatelje, pripadnike svih naroda kojima je do istine i pravde da pamte 24. mart.
Tanjug,RTS